De rechtbank Rotterdam heeft in een uitspraak de aansprakelijkheid van een notaris getoetst. In het kort was het de vraag of de notaris aansprakelijk was, nu er een tweede pandrecht was gevestigd, dat uiteindelijk niet het beoogde rechtsgevolg had. In dit blog bespreekt advocaat Mark van Weeren in hoeverre een notaris aansprakelijk kan zijn indien een zekerheidsrecht niet op de juiste wijze wordt gevestigd.
Zorgplicht notaris
In Nederland is het vaste rechtspraak dat een notaris de zorgvuldigheid dient te betrachten die van een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot verwacht mag worden. In het algemeen geldt daarbij dat op een notaris, bij het verlijden van een akte, een zwaarwegende zorgplicht rust ter zake van hetgeen nodig is voor het intreden van de rechtsgevolgen die zijn beoogd met de in de akte opgenomen rechtshandelingen. In dit geval het vestigen van een tweede pandrecht.
Vestiging pandrecht
In deze zaak speelde het volgende. In 2003 zijn een viertal levensverzekeringen verpand aan de bank. De beoogd (tweede) pandhouder wilde (eveneens) in 2003 een tweede pandrecht vestigen op deze levensverzekeringen. In de pandakte staat vermeld dat de bank eerste pandhouder is.
Wat in de pandakte niet is vermeld, is dat de levensverzekeringen reeds in 1999 zijn verpand aan een drietal ondernemingen. Dit terwijl dit (eerste) pandrecht bij dezelfde notaris is gevestigd ten laste van de pandgevers.
In 2012 gaan de pandgevers failliet. De eerste pandhouders hebben vervolgens hun pandrechten uitgeoefend. Aan de beoogd tweede, maar in werkelijkheid derde pandhouder wordt niets uitgekeerd.
De derde pandhouder laat het hier niet bij zitten en vordert schadevergoeding van de notaris in kwestie.
Notaris handelt niet in strijd met de zorgplicht
De derde pandhouder stelt dat de notaris in strijd heeft gehandeld met zijn zorgplicht, nu hij, gelet op de omstandigheden, verplicht was om de juistheid van de pandakte uit 2003 te controleren en navraag te doen naar het bestaan van eventueel andere, oudere, beperkte rechten die zouden kunnen rusten op de te verpanden rechten om te zien of de beoogde rang wel tot stand zou komen. Zeker gezien het feit dat de notaris zelf het pandrecht in 1999 heeft gevestigd.
De notaris voert verweer en stelt dat hij is afgegaan op de gegevens die door de pandgevers zijn verstrekt. De pandgevers hebben gegarandeerd dat de levensverzekeringen niet met enig ander recht, dan het pandrecht van de bank, was belast.
De rechtbank volgt de notaris in zijn verweer en wijst de vorderingen van de derde pandhouder af. Daarbij overweegt de rechtbank dat ten aanzien van het vestigen van pandrechten geen algemene verplichting tot nader onderzoek bestaat. In tegenstelling tot bijvoorbeeld hypotheekrechten, bestaat er geen register dat geraadpleegd kan worden met betrekking tot gevestigde pandrechten. Dit zou anders kunnen zijn indien er een vermoeden bestaat dat de aangeleverde gegevens onjuist waren. Daar was hier echter geen sprake van.
Dat de notaris de akte uit 1999 heeft verleden maakt niet dat hij bekend had moeten zijn met het eerdere pandrecht. Van een notaris kan niet verlangd worden dat hij herinnering heeft aan alle aktes die worden gepasseerd of wel steeds het kantoorarchief raadpleegt of er eerder aktes zijn verleden. Het aantal akten dat gepasseerd wordt, het tijdsverloop tussen de akten en het feit dat pandrechten tussentijds eenvoudig kunnen wijzigen, maakt dat dit niet van een notaris verlangd kan worden.
Praktijkgroep financiering en zekerheden
Bovenstaande uitspraak laat zien dat bij het vestigen van pandrechten waakzaamheid moet worden betracht. Op de notaris rust een zorgplicht. Deze zorgplicht gaat, echter, niet zover dat hij een actief onderzoek moet doen naar eventueel oudere pandrechten. Bij hypotheekrechten ligt dit anders, nu hier een register is waarin voornoemde hypotheekrechten kunnen worden opgezocht.
Indien u advies nodig heeft bij het vestigen van zekerheidsrechten (pandrechten en hypotheekrechten), neem dan vrijblijvend contact op met onze praktijkgroep financiering en zekerheden.