23 november 2023

Aanwijzing tot gemeentelijk monument

Categorie: Monumentenrecht

U kunt een advocaat monumentenrecht raadplegen als uw pand is voorgedragen als gemeentelijk monument. Als eigenaar ontvangt u eerst een ontwerp-besluit waarin het voornemen tot aanwijzing is aangekondigd. De eigenaar van het aangewezen pand en eventuele andere belanghebbenden de mogelijkheid om zienswijzen (mening en/of bezwaren) kenbaar maken alvorens de gemeente een definitief aanwijzingsbesluit neemt. De gemeente toetst de ingebrachte zienswijzen en belangen met het algemeen maatschappelijk belang. Hierna neemt het college van B en W een definitief besluit over voornemen tot aanwijzing. Een belanghebbende kan met zin advocaat tegen het besluit tot aanwijzing kunnen in beroep gaan bij de rechtbank tegen het besluit tot aanwijzing gemeentelijk monument. Bij aanwijzing via een bestemmingsplan kan na indiening van de zienswijze gevolgd door aanwijzing, direct beroep bij de Raad van State ingesteld worden.

Aanwijzing monument en erfgoedverordening

De monumentale waarden worden beschreven in de redengevende omschrijving, die deel uit maakt van de aanwijzing tot monument. Alle panden die zijn aangewezen als gemeentelijk monument zijn opgenomen in het gemeentelijk monumentenregister. Voor rijksmonumenten geldt een leeftijdsgrens van minimaal 50 jaar. Voor gemeentelijke monumenten is geen minimale leeftijd vastgelegd. De aanwijzing tot gemeentelijk monument vindt vaak plaats op basis van de gemeentelijke Erfgoedverordening. Daarin zijn allerhande selectiecriteria en normen opgenomen om het cultuurhistorisch beleid van de gemeente ook aangaande monumenten vorm te geven. Een advocaat monumentenrecht kan vaststellen of de erfgoedverordening correct is toegepast bij de aanwijzing tot monument. Indien er gebreken kleven aan een erfgoedverordening dan kan de rechter gevraagd worden deze onderdelen buiten toepassing te laten.

Wijzigingen monumentenrecht per 1 januari 2024 door Omgevingswet

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet van kracht geworden. Voor monumenten verandert er vooralsnog niet veel qua regelgeving na invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2024. Daar kun je hier meer over lezen. Er wordt vooral geschoven met bestaande regelgeving naar nieuwe kaders. Alle bestaande bestemmingsplannen en verordening, waaronder de erfgoedverordening of monumentenverordening.

Zienswijze en beroep tegen besluit aanwijzing monument

Voordat een definitief besluit tot aanwijzing gemeentelijk monument wordt genomen, worden de ingediende zienswijze door de gemeente gewogen. De zienswijze zal zich richten tegen de redengevende omschrijving tot aanwijzing, zoals bijvoorbeeld de waardestelling en motivering waarom het object voor aanwijzing in aanmerking komt. Indien bij deze belangenafweging het belang van de eigenaar zwaarder weegt dan het algemeen belang dat met de aanwijzing is gemoeid, dat ziet de gemeente alsnog af van de aanwijzing. In alle andere gevallen vindt aanwijzing tot monument plaats en kan de eigenaar tegen de aanwijzing in beroep gaan bij de rechtbank. Een advocaat monumentenrecht kan adviseren om een monumentendeskundige te alten adviseren en dit advies in te brengen in de beroepsprocedure. Dat advies kan nodig zijn om de monumentale aspecten die de gemeentedoorslaggevend acht deskundig te laten relativeren of dan een ander oordeel over te geven. Lees ook onze vijf tips over de vergunning voor werk aan een monument.

Nadelen van een aanwijzing tot gemeentelijk monument

Voor iedere wijziging aan het gemeentelijk monument dient vergunning aangevraagd te worden. Als een pand is aangewezen als gemeentelijk monument, wordt iedere aanvraag ook getoetst aan cultuurhistorische aspecten. Een monument kan in de praktijk veranderen, zo lang de specifieke monumentale waarde van het bouwwerk maar wordt gerespecteerd. De monumentale waarden verschillen van pand tot pand. Als in een pand bijvoorbeeld nog een 17e eeuwse kapconstructie aanwezig is, mag deze niet worden vervangen door staal. Soms kan de eigenaar van het monument wel subsidie krijgen voor herstel van een bijzondere kap. De bijzonder fiscale regeling voor rijksmonumenten geldt niet voor gemeentelijke monumenten. Samenvoeging van twee monumentale panden kan, mist de monumentale waarden in acht worden genomen. Indien bij een winkelpand een monumentale pui aanwezig is, is wijziging hiervan niet zonder meer mogelijk. Voor het aanbrengen van reclame-uitingen op een monument gelden in principe dezelfde regels als voor een pand dat niet is aangewezen als gemeentelijk monument.

Het team vastgoed & overheid van Blenheim adviseert en procedeert over monumenten en ander vastgoed. Neem vrijblijvend contact op.