Afwijken van het bestemmingsplan; verklaring van geen bedenkingen vervangen door instemmingsrecht gemeenteraad

De VvgB (Verklaring van geen bedenkingen) vervalt onder de Omgevingswet. Daarvoor in de plaats komt het instemmingsrecht van de raad voor bepaalde gevallen van buitenplanse omgevingsplanactiviteit. Binnen de Wabo bestond de term ‘verklaring van geen bedenkingen’ (kortweg vvgb). Deze verklaring was een bindend advies voor het verlenen van een omgevingsvergunning. Een omgevingsvergunning wordt in bepaalde gevallen pas verleend nadat een aangewezen bestuursorgaan heeft verklaard daartegen geen bedenkingen te hebben.

Let op: per 1 januari 2024 geldt de Omgevingswet. Alle bestemmingsplannen zijn in gemeente opgegaan in het Omgevingsplan van de gemeente. Omgevingsplan is daarom de nieuwe benaming voor bestemmingsplan. De bestemmingsplannen, nu onderdeel van het Omgevingsplan van een gemeente zijn inhoudelijk vaak per 1 januari 2024 nog niet gewijzigd. Als dat gebeurt kondigt de gemeente dat aan. Meer informatie over de Omgevingswet vindt u hier.

Voorbeeld van toetsing van een verklaring van geen bedenkingen door de rechter

In deze blog bespreek ik een een oude uitspraak van de rechtbank van 2 februari 2018 die gaat over de verklaring van geen bedenkingen. Na 1 januari 2024 geldt is voor bepaalde gevallen een instemmingsrecht van de raad. De oude rechtspraak is echter, vooralsnog,  leidraad hoe er getoetst wordt. Colleges en gemeenteraden wisten vaak niet hoe zij moeten handelen wanneer een verklaring van geen bedenkingen (mogelijk) vereist is. Aan de hand van deze uitspraak en de uitspraak die ik bespreek in mijn andere blog is goed te zien dat het bij colleges en gemeenteraden regelmatig mis gaat bij de verklaring van geen bedenkingen, omdat voldoende (juridische) kennis daarover ontbreekt.

De verklaring van geen bedenkingen (vvgb) is nu instemmingsrecht gemeenteraad

In het Besluit omgevingsrecht (Bor) was geregeld dat er in bepaalde omstandigheden een verklaring van geen bedenkingen (vvgb) van de gemeenteraad is vereist. Een vvgb van de gemeenteraad is vereist bij een omgevingsvergunning voor het afwijken van het bestemmingsplan.

In het Bor is daarnaast bepaald dat de gemeenteraad de vvgb slechts kan weigeren in het belang van een goede ruimtelijke ordening. Vvgb door de gemeenteraad geweigerd? Dan dus ook geen omgevingsvergunning van het college. In sommige gevallen is een vvgb niet vereist. Het Bor bepaalt dat de gemeenteraad categorieën gevallen kan aanwijzen waarin een vvgb niet is vereist.

Gemeenteraad en afgeven van vvgb

De uitspraak van 2 februari 2018 van de rechtbank Noord-Nederland is een schoolvoorbeeld van onvoldoende (juridische) kennis bij de gemeenteraad en het college over de vvgb. In deze zaak heeft het college een omgevingsvergunning verleend voor het afwijken van het bestemmingsplan voor het bouwen van negen verblijfsrecreatieve lodges. In het dossier ontbreekt een vvgb van de gemeenteraad. Tijdens de zitting verklaart het college dat de gemeenteraad categorieën gevallen heeft aangewezen waarin een vvgb niet is vereist en van zo’n geval in onderhavige zaak sprake van is. De rechtbank stelt het college vervolgens in de gelegenheid om het raadsbesluit, waarin deze categorieën gevallen zijn aangewezen, in procedure te brengen vergezeld van een motivering onder welke categorie de hier verleende omgevingsvergunning valt.

Oordeel rechtbank over vvgb bij afwijken bestemmingsplan

Zonder nadere motivering zendt het college het raadsbesluit naar de rechtbank. Het raadsbesluit houdt in dat een vvgb in nooit is vereist. Volgens vaste jurisprudentie kan dit niet worden aangemerkt als een aanwijzing van een categorie van gevallen. De rechtbank maakt dan ook korte metten met het raadsbesluit en oordeelt dat deze onverbindend is. Dit betekent dat een omgevingsvergunning is verleend zonder vereiste vvgb. De rechtbank geeft het college nog een kans en stelt het in de gelegenheid dit gebrek te herstellen. De gemeenteraad neemt een nieuw raadsbesluit welke een vvgb behelst voor het realiseren van negen verblijfsrecreatieve lodges.

Dit mag echter niet baten. Met het raadsbesluit is volgens de rechtbank het gebrek niet (afdoende) hersteld, omdat:

1. niet inzichtelijk is gemaakt op grond van welke stukken de gemeenteraad de vvgb heeft afgegeven
2. de vvgb niet op juiste wijze bekend is gemaakt, nu deze enkel aan de rechtbank is toegezonden en niet aan de eisers en vergunninghouder
3. het college de vvgb geen deel heeft laten uitmaken van de omgevingsvergunning. Het college heeft de omgevingsvergunning niet heeft gewijzigd, noch in de gewijzigde vorm (met vvgb) op de voorgeschreven wijze bekend heeft gemaakt
4. het ontwerp van de vvgb niet ter inzage is gelegd.
5. Kort en wel: de rechtbank is van oordeel dat het college niet bevoegd was om de omgevingsvergunning te verlenen, omdat een (deugdelijke) vvgb ontbreekt. Het is teleurstellend om te lezen dat de juridische kennis omtrent de vvgb bij de desbetreffende gemeente ontbreekt, terwijl de rechtbank het college diverse mogelijkheden heeft geboden om zijn misstappen te herstellen.
6. In mijn andere blog komt de uitspraak van 22 februari 2018 aan de orde. In die zaak was volgens de rechtbank geen (deugdelijk) vvgb afgegeven. Waarom er geen vvgb was afgegeven? Dat leest u in mijn andere blog. Beide uitspraken laten zien dat de vvgb voor gemeenteraden en colleges een lastig juridisch instrument is, waarbij snel fouten kunnen worden gemaakt. Als vergunninghouder en als bezwaarmaker is het daarom van belang om te weten of het college de juiste juridische stappen heeft doorlopen bij de weigering of verlening van een omgevingsvergunning waarvoor een vvgb is vereist.

Neemt u gerust vrijblijvend contact op met het team bestuursrecht over afwijken van het omgevingsplan en het instemmingsrecht van de gemeenteraad.