Amsterdam Gastvrij | AGV: Controlebezoeken van toezichthouders; wat zijn mijn rechten?
Categorie: Bestuursrecht
Dit artikel is op 7 oktober 2019 gepubliceerd op de website van Amsterdam Gastvrij. Collega Mark van Weeren schreef een gastblog die is gepubliceerd.
Advocaat bestuursrecht Mark van Weeren en Rosalinde Siewers (advocatenkantoor Blenheim) hebben een blog voor Amsterdam Gastvrij geschreven over uw rechten en plichten bij een controlebezoek van de gemeente. Wilt u meer weten over uw rechten en plichten bij een controlebezoek? Stel vrijblijvend uw vraag aan advocaat bestuursrecht Mark van Weeren.
Zoals ook verschillende media laten horen, wordt er door de gemeente Amsterdam intensief gehandhaafd op de toeristische verhuur van woningen in strijd met de gemeentelijke regelgeving. Toezichthouders gaan langs de deuren om te controleren of de bewoners zich wel netjes aan de regels houden. Maar wat mogen toezichthouders eigenlijk bij controlebezoeken? En mag u als bewoner weigeren om toezichthouders binnen te laten? In deze blog zal ik hier nader op ingaan.
Binnentreden in de woning
De controlebevoegdheden van handhavers zijn geregeld in titel 5.2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Toezichthouders zijn in beginsel bevoegd om elke plaats te betreden, met uitzondering van een woning zonder toestemming van de bewoner. In eerste instantie mogen bewoners de toegang tot hun woning dus weigeren, ook tegenover toezichthouders.
In de Huisvestingswet is ook een bepaling neergelegd over het binnentreden van woningen door een toezichthouder. Daarin staat dat toezichthouders ook zonder toestemming van de bewoner bevoegd zijn tot het binnentreden van een woning. De toezichthouders hebben daarvoor wel een machtiging nodig van de burgemeester.
In alle gevallen mag het verzoek om binnen te komen in een woning geweigerd worden door bewoners en toeristen die eventueel op dat moment aanwezig zijn in de woning, tenzij de toezichthouders een schriftelijke machtiging bij zich hebben van de burgemeester. Indien de handhavers een machtiging van de burgemeester bij zich hebben, mogen zij een woning binnentreden en kan hun verzoek om binnen te komen niet zomaar worden geweigerd. Met een machtiging zijn de handhavers bevoegd om binnen te treden, zo nodig met medeneming van de benodigde apparatuur.
Er kunnen vraagtekens worden geplaatst bij het binnentreden van toezichthouders met de enkele toestemming van een toerist die op dat moment in de woning aanwezig is. In de praktijk controleren toezichthouders veel bij woningen die verhuurd worden aan toeristen en waarbij soms op dat moment geen bewoner aanwezig is. Mogen de toezichthouders dan binnentreden met alleen de toestemming van een toerist? Toeristen zijn immers geen bewoners van de woning. Ons inziens is dat niet toegestaan, maar de gemeente en de rechter delen momenteel een ander standpunt. Ook met de enkele toestemming van een toerist mag een woning door toezichthouders worden betreden zonder machtiging. Dat de wet spreekt over de toestemming van een ‘bewoner’ lijkt volgens de rechter en de gemeente niet relevant.
Toezichthouders zijn ook verplicht om zich op verzoek van de aanwezigen te kunnen legitimeren.
Medewerkingsverplichting
Zodra de toezichthouders zijn binnengekomen, met toestemming of met een machtiging, dan geldt ook de medewerkingsplicht van artikel 5:20 Awb. De medewerkingsverplichting houdt in dat iedereen verplicht is om mee te werken voor zover een toezichthouder daarom verzoekt bij de uitoefening van zijn taken.
De medewerkingsverplichting kent zijn grenzen: alleen voor zover het verzoek om medewerking redelijk is bij de uitoefening van zijn bevoegdheden, moet worden meegewerkt. Medewerking gaat niet zo ver dat iemand meewerkt aan een straf of maatregel tegen zichzelf zodra een overtreding is geconstateerd. Zodra een overtreding is geconstateerd door handhavers moet gemeld worden dat de betrokkene niet verplicht is te antwoorden op vragen.
Rondkijken mag, doorzoeken mag niet!
Als de toezichthouders volgens de regels een woning zijn binnengetreden, dan zijn zij bevoegd om onderzoekend rond te kijken in de woning. Zij zijn niet bevoegd om de woning te doorzoeken door lades en kastjes open te trekken of gesloten kamers open te maken. Door de medewerkingsverplichting kunnen toezichthouders wel verzoeken om bepaalde kamers te openen of de inhoud van kasten te laten zien. Echter, dit mogen zij niet zelf doen.
Informatie die de gemeente heeft gekregen door onderzoeken die zijn uitgevoerd in strijd met de wet kunnen onder omstandigheden leiden tot onrechtmatig verkregen bewijs. In bijzondere gevallen kan dat zelfs leiden tot uitsluiting van het bewijs. Vraag na een huisbezoek altijd om een kopie van het bezoekrapport of verslag dat de handhavers moeten maken. Bekijk dit kritisch en geef schriftelijk commentaar op fouten en suggestieve tekst in het rapport.