14 juni 2023

Bank moet zakelijke bankrekeningen openen voor twee aandeelhouders coffeeshop

Categorie: Financieel recht

In een recente uitspraak heeft de voorzieningenrechter bevestigt dat het beginsel van contractsvrijheid voor een financiële bankinstelling niet onbegrensd is. In de zaak die voorlag weigerde Rabobank een bankrekening voor twee aandeelhouders in een coffeeshop te openen. Rabobank geeft in haar afwijzingsbrief aan dat zij op grond van haar acceptatiebeleid geen nieuwe zakelijke relatie aangaat met ondernemingen die actief zijn in de coffeeshopsector. Ook doet de bank een beroep op de toezichtwetgeving.

Weigering bankrekening te openen

Als belangrijkste verweer voert Rabobank aan dat zij gelet op de contractsvrijheid niet verplicht kan worden tot het openen van een (zakelijke) bankrekening. De voorzieningenrechter is het niet eens met dit standpunt van Rabobank en oordeelt dat de contractsvrijheid van banken gezien hun bijzondere zorgplicht niet onbegrensd is. Het hebben van een bankrekening is noodzakelijk om in volle omvang aan het maatschappelijk verkeer te kunnen deelnemen. De voorzieningenrechter wijst in dit verband naar de conclusie van mr. T. Hartlief, procureur-generaal bij de Hoge Raad van 12 maart 2021. Lees ook: opzegging van krediet door de bank

Zorgplicht banken geldt bij openen bankrekening

In de conclusie schreef Hartlief al dat hij niet uitsluit dat de bijzondere zorgplicht van de bank onder bepaalde (bijzondere) omstandigheden een bank kan verplichten (opnieuw) een contractuele relatie met een derde aan te gaan. De in de rechtspraak ontwikkelde bijzondere zorgplicht betreft een open norm die met de tijd mee-ontwikkelt. In dit systeem zou niet passen dat bepaalde zorg, zoals het aangaan van een (standaard) contractuele relatie met een derde, bij voorbaat is uitgesloten van de bijzondere zorgplicht van de bank. De achtergrond van de bijzondere zorgplicht komt voort uit de spilfunctie die banken in het maatschappelijke verkeer vervullen. De weigering van een bank om een contractuele relatie aan te gaan (in het bijzonder met betrekking tot een betaalrekening), kan ertoe leiden dat de derde van het maatschappelijk verkeer en de samenleving wordt uitgesloten. In die zin heeft de bank dus een zekere ‘macht’ over derde(n). Voor deze derde(n) kan de weigering ingrijpende gevolgen hebben. Mede gelet op dit ‘machtsonevenwicht’ acht Hartlief het niet uitgesloten dat een bank, onder bepaalde (bijzondere) omstandigheden, kan worden verplicht om (opnieuw) een contractuele relatie met derde(n) aan te gaan.

Recht op een zakelijk bankrekening

Ook in dit geval oordeelt de voorzieningenrechter dat Rabobank op grond van haar bijzondere zorgplicht verplicht kan worden om voor eisers zakelijke bankrekeningen te openen. Rabobank had eerst alleen het algemene verwijt gemaakt dat zij zijn gerelateerd aan een vennootschap die een coffeeshop drijft. Er waren echter geen concrete bezwaren over eisers naar voren gebracht. De voorzieningenrechter oordeelt dat een dergelijke categorale uitsluiting niet is toegestaan. Ook heeft Rabobank ruimschoots de gelegenheid gehad tot het doen van cliëntenonderzoek. Dat zij dit nog niet heeft gedaan, komt voor risico van Rabobank.

Opzegging bankrelatie vaak onterecht

In onze praktijk zien wij veel kwesties waarbij banken bepaalde type ondernemingen wensen uit te sluiten, omdat de bedrijfsvoering mogelijk risico’s oplevert in de zin van de Wft of Wwft. De rechtspraak op dit punt wijst uit dat bankrelaties niet mogen worden opgezegd wegens algemene risico’s. Banken moeten aannemelijk maken dat de risico’s waartegen de CDD-regelgeving bescherming beoogt te bieden, zich in de concrete omstandigheden van het geval daadwerkelijk voordoen. Dit geldt dus niet alleen voor situaties waarbij de bank een bestaande relatie wenst op te zeggen, maar ook wanneer de bank een nieuwe relatie aangaat. De bank is in beginsel verplicht een betaalrekening te openen voor degenen die daarom vragen. Lees hier meer over opzegging financiering door de bank.

Inmiddels hebben wij meerder gedupeerde ondernemers bijstaan in dit soort gevallen. Heeft u vragen over een weigering of opzegging van een bankrekening? Neem dan contact op met Blenheim.