26 mei 2015

Reputatieschade door beschuldiging overheid

Categorie: Overheidsaansprakelijkheid

Wanneer een onderneming onterecht wordt beschuldigd of onjuiste feiten in de media worden vermeld kan reputatieschade ontstaan. Het vermoeden van onschuld: iemand is pas schuldig aan een strafbaar feit als hij door een rechter is veroordeeld. Tot dat moment geld de onschuldpresumptie van art. 6 EVRM. Ook voor een bedrijf dat verdacht zou zijn geldt het vermoeden van onschuld. De overheid dient in zo’n geval op zijn woorden te letten. Schending van een grondrecht (om voor onschuldig gehouden te worden totdat een rechter daarover heeft geoordeeld) is in strijd met de wet. Een dergelijk fundamentele rechtschending is bijvoorbeeld inbreuk op een van een recht uit het EVRM, zoals het recht op fair trial (art. 6 EVRM), de onschuldpresumptie (art. 6 lid 2 EVRM) recht op privéleven en recht op gezinsleven (art. 8 EVRM). Een burger of bedrijf kan rechtzetting van de schending van zijn rechten vorderen in kort geding of in een gewone procedure. Een advocaat kan desnoods in kort geding een vordering tegen de overheid instellen tot herstel of rectificatie.

Schending recht EVRM en recht op herstel en rechtzetten geschonden rechten

Het toetsingskader bij beschuldigingen door de overheid wordt bepaald door artikel 6 lid 2 EVRM, waarin de onschuldpresumptie is vastgelegd. Indien een bestuursorgaan een bedrijf of burger beschuldigt kunnen ook beleidsregels van toepassing zijn op dit bestuursorganen. Het overtreden van deze beleidsregels is onrechtmatig jegens de betrokkene. Zo is het Openbaar Ministerie gebonden aan diverse Aanwijzingen hoe zij dient te handelen. In deze Aanwijzing Voorlichting, Opsporing en Vervolging is de onschuldpresumptie van artikel 6 EVRM nader uitgewerkt in beleidsregels. De presumptie van art. 6 EVRM richt zich tot allerlei autoriteiten, ook indien zij niet in het strafproces of andere gerechtelijke procedure betrokken zijn. Zowel in een strafzaak als bij de civiele rechter of bestuursrechter (echter niet bij belastingzaken) kan een burger of bedrijf beroep doen op schending van een fundamenteel recht als het recht op fair trial (art. 6 EVRM), de onschuldpresumptie (art. 6 lid 2 EVRM) recht op privéleven en recht op gezinsleven (art. 8 EVRM). Het EHRM heeft ook bepaald dat het recht op privacy van art. 8 EVRM ook voor ondernemingen geldt.

Reputatieschade bedrijf door beschuldiging overheid

Als advocaat merk ik dat bedrijven zich vaak niet bewust van de mogelijkheden die het EVRM biedt en laten zij daardoor kansen liggen; ook als hun reputatie schade oploopt. Zoals blijkt uit de rechtspraak kunnen bedrijven ook rechten aan het EVRM ontlenen. Een advocaat kan ook wegens reputatieschade veroorzaakt door de overheid in kort geding rectificatie vorderen of een andere vorm van rechtzetting van het geschonden recht. Daar staat tegenover dat uit de jurisprudentie volgt dat bedrijven zich niet op alle EVRM-rechten kunnen beroepen. In de praktijk wordt per geval beoordeeld of een onderneming zich op een bepaald EVRM-recht kan beroepenVoor bedrijven is van belang artikel 14 EVRM en 1 Twaalfde Protocol (verbod van discriminatie). Het verbod tot discriminatie tussen ondernemingen is relevant bij voorkoming van ongerechtvaardigde ongelijke behandeling van bedrijven en is in veel soorten zaken van toepassing.

Recht van hoor en wederhoor door overheid verplicht

Op grond van art. 19 Rv – dat het fundamentele beginsel van hoor en wederhoor behelst – dient de rechter zijn oordeel ten nadele van een der partijen niet te baseren op bescheiden of andere gegevens waarover die partij zich niet voldoende heeft kunnen uitlaten. Ook bij een overheidsmaatregel tegen een bedrijf geldt geldt recht dat het bedrijf eerst gehoord dient te worden. Een advocaat kan namens het aangeschreven bedrijf een zienswijze indienen bij de overheid. Hoor en wederhoor betekent dat de rechter zijn beslissing alleen mag baseren op informatie in de procedure waar beide partijen de juistheid van hebben kunnen controleren en zich daarover in de procedure hebben kunnen uitlaten. Er zijn veel uitspraken van rechters over schending van rechten door de overheid, ook tegen bedrijven. Voor nadere informatie en vragen over procedures tegen de overheid en reputatieschade kunt u contact op nemen