23 september 2013

Bewijsbeslag

Categorie: Beslagrecht, Bewijsrecht

Op grond van artikel 843a Rv. was het al mogelijk om zogenaamd conservatoir bewijsbeslag te leggen in – met name – intellectuele eigendomszaken. Dit specifieke recht was in de wet vastgelegd omdat het in de praktijk vaak moeilijk was om aan te tonen dat er inbreuk was gemaakt op intellectuele eigendomsrechten. Een IE-gerechtigde kon dan door middel van een bewijsbeslag, ten laste van een eventuele inbreukmaker, aantonen dat er inbreuk werd gemaakt. Administraties, maar ook computers en andere gegevensdragers waren vatbaar voor dat beslag.

Hoe gaat het leggen van bewijsbeslag in zijn werk?

Het beslag zelf, met name het beslag op databestanden, gaat vanuit privacyoogpunt behoorlijk ver. In de praktijk gebeurt het volgende. Na een verkregen toestemming van de voorzieningenrechter van de rechtbank neemt een deurwaarder bij een tegenpartij een of meerdere computers, of andere gegevensdragers, in beslag, ten einde een gespecialiseerde ICT-er een kopie te laten maken van de inhoud van die computer. De kopie wordt vervolgens aan een beheerder gegeven, die niets met de betreffende gegevens mag doen. Pas nadat de rechter heeft geoordeeld dat aan de hand van specifieke zoekopdrachten onderzoek mag worden verricht, kunnen de betreffende digitale gegevens door een specialist onderzocht worden en dat allemaal natuurlijk om bewijs te leveren.

Beslag op bewijsstukken: ook in niet-IE zaken

Vervolgens hebben creatieve advocaten dat specifieke IE- bewijsbeslag opgerekt, door ook in niet-IE-zaken bewijsbeslag te verzoeken en te doen leggen. Rechtbanken stonden hier verschillend tegenover. Zo was het in Haarlem bijkans vaste praktijk dat een dergelijk beslag werd toegestaan, terwijl het in Amsterdam maar net de vraag was of dat beslag überhaupt werd toegestaan.

De verschillen die in Nederland bestonden, zijn natuurlijk ongewenst. Het recht dient in het hele land gelijk te zijn en de Amsterdamse rechtbank heeft bij het stellen van de prejudiciële vragen aan de Hoge Raad niet zo zeer dat voor ogen gehad, als wel de vraag of er überhaupt bewijsbeslag gelegd mocht worden in andere dan IE-zaken, en dat een dergelijk beslag alsdan wel met zoveel als mogelijk waarborgen dient te worden omgeven. De Hoge Raad heeft die vragen thans beantwoord en daarmede de gevraagde duidelijkheid verschaft. Onder meer stelt de Hoge Raad vast dat de minister –hoewel niet met zoveel woorden in de huidige wet of het wetsvoorstel omschreven- instemt met de mogelijkheid om ook in niet-IE-zaken bewijsbeslag te leggen. Ook een meerderheid van rechtsgeleerde schrijvers onderschrijft die mogelijkheid en de meeste feitenrechters die zich hierover hebben uitgesproken, hebben deze praktijk inmiddels ook omarmd. Uit internationale rechtspraak volgt vervolgens dat een dergelijk beslag niet in strijd hoeft te komen met artikel 8 EVRM.
Louter omdat andermaal de wetgever ontwikkelingen in de praktijk wil afwachten, heeft de Hoge Raad desgevraagd gemeend de taak op zich te nemen om de afwegingen en keuzes zelf te maken, met als doel adequate en effectieve waarborgen om misbruik van dit vergaande beslag te voorkomen.
Uit de beslissing volgt dan ook dat bewijsbeslag in niet-IE-zaken vanaf nu gangbare praktijk kan worden, mits bij de beslaglegging maar aan de door de Hoge Raad gestelde eisen zal worden voldaan. Mijn collega Nina Noija heeft over deze voorwaarden ook deze week geblogd.

Bewijsbeslag is een krachtig middel

In de praktijk betekent dat veel werk voor deurwaarders alsook voor ICT-deskundigen. Advocaten hebben er dan ook een krachtig middel bij om te voorkomen dat bewijs verdwijnt. Een andere bijkomstig element is dat het bewijsbeslag een tegenpartij ernstig zal doen beseffen dat uiteindelijk wellicht de stelling die de beslaglegger heeft betrokken, bewezen kan worden, iets dat in het recht vaak moeilijk is.

Advocaten voor het leggen van beslag

Blenheim Advocaten in Amsterdam heeft de hierboven genoemde zaak geïnitieerd en geldt in Nederland als expert op het gebied van bewijsbeslag.
De advocaten van Blenheim Advocaten kunnen u dan ook adviseren en bijstaan als u beslag wenst te laten leggen, ook bewijsbeslag in niet-IE-zaken.