1 oktober 2012

Aansprakelijkheid gemeente bij gebrekkig bouwtoezicht

Categorie: Aansprakelijkheidsrecht

De gemeente dient soms met spoed op te treden bij bouwwerkzaamheden. Bijvoorbeeld bij graafwerkzaamheden waar verzakkingen kunnen optreden. In dat geval kan een bouwstop opgelegd worden (stillegging) om verzakkingen en schade te voorkomen. In een uitspraak van 26 augustus 2003 (voorzieningenrechter Rechtbank Utrecht JB 2003, 304) is de Gemeente door belanghebbende gewezen op de verzakkingen. De Gemeente trad echter niet op. De rechter overwoog met het oog op overheidsaansprakelijkheid omtrent het toezicht van de gemeente:

Gemeente kan bouwstop opleggen

“Het niet gebruiken van de stilleggingsbevoegdheid brengt in het algemeen niet mee dat de gemeente aansprakelijk is als de kans bestaat dat er schade optreedt. Pas als sprake is van een in zeer ernstige mate tekortschieten, opzettelijk of roekeloos onjuist gegeven adviezen of een in redelijkheid geboden meer intensieve controle, kan aansprakelijkheid aan de orde zijn.”

Gemeente wordt onvoldoende toezicht op bouw verweten

De eisers hebben de Gemeente vooraf en tijdens de graafwerkzaamheden gewaarschuwd, mede vanwege het ontbreken van grondkerende voorzieningen. Hoewel al sprake was van zichtbare grondverzakkingen, heeft de Gemeente niet ingegrepen. De gemeente wordt onvoldoende bouwtoezicht verweten. Hierover ook: gedogen gemeente.

Aansprakelijkheid gemeente voor verzakkingen wegens onvoldoende toezicht

In deze zaak was de aannemer al tot een voorschot op schadevergoeding veroordeeld. De rechter acht ook de Gemeente aansprakelijk voor de verzakkingen wegens onvoldoende toezicht en het niet stilleggen van de bouw. De Gemeente dient een voorschot schadevergoeding van € 72.500,– te betalen.

Overheidsaansprakelijkheid vaststellen via bestuursrechter of civiele rechter

Een belanghebbende die schade lijdt, kan in dit geval kiezen uit twee wegen. Er kan gekozen worden voor een civielrechtelijke aansprakelijkstelling van de Gemeente, of er kan gekozen worden voor de bestuursrechtelijke weg. De buurman wiens huis verzakt, kan een verzoek tot handhaving indienen bij de gemeente met gelijktijdig een verzoek tot schadevergoeding. Ook kan hij vragen om een zelfstandig schadebesluit, nadat het beroep gegrond is verklaard. Lees ook: handhaving en aansprakelijkheid gemeente.

Inzake de vuurwerkramp in Enschede heeft de rechter overigens overwogen dat geen sprake was van gebrek aan toezicht op naleving van de milieu- of bouwwetgeving. Over die vuurwerkramp werd ook geprocedeerd. De rechter achtte de Gemeente en het Rijk niet aansprakelijk wegens onvoldoende toezicht.

Aansprakelijkheid gemeente bij vernietigd besluit

Bij aansprakelijkheid voor vernietigde besluiten geldt de eis dat de Gemeente een verwijt valt te maken ofwel sprake is van ernstige of grove onzorgvuldigheid. Dan moet naar de gebruikelijke maatstaven geoordeeld worden of sprake is van onrechtmatig handelen van de gemeente. Bij falen van toezicht door de Gemeente worden wel zwaardere criteria gehanteerd. Er moet dan sprake zijn van bijzondere omstandigheden of het in zeer ernstige mate tekortschieten van bouwtoezicht. Als er bij de Gemeente concrete aanwijzingen zijn dat sprake is van een dreigende overtreding, dan mag verwacht worden dat daadwerkelijk adequaat toezicht wordt gehouden door de Gemeente en zo nodig een sanctie wordt opgelegd, bijvoorbeeld een bouwstop. Als de Gemeente dat niet doet, kan dat onherroepelijk tot aansprakelijkheid van de gemeente leiden. Zie ook: schadevergoeding overheid.