Als de Ondernemingskamer van oordeel is dat er sprake is van gegronde redenen om aan een juist beleid te twijfelen die een onderzoek naar dat beleid rechtvaardigen kan zij naast het bevelen van een onderzoek ook onmiddellijke voorzieningen treffen.
Vaak wordt de enquêteprocedure zelfs vooral gebruikt vanwege de mogelijkheid voor het treffen van onmiddellijke voorzieningen omdat die onmiddellijke voorzieningen al tot een oplossing kunnen leiden. Om recht te doen aan die praktijk komt het steeds vaker voor dat de Ondernemingskamer wel een onderzoek beveelt en onmiddellijke voorzieningen treft, maar nog even wacht met het benoemen van de onderzoeker. Als de onmiddellijke voorzieningen dan tot een oplossing leiden hoeft de vennootschap geen kosten te maken voor het onderzoek.
Onmiddellijke voorzieningen mogelijk maar niet verplicht
De wettelijke basis voor de onmiddellijke voorzieningen in de enquêteprocedure staat in artikel 2:349a BW. Daarin is opgenomen dat de Ondernemingskamer onmiddellijke voorzieningen kan treffen indien gelet op de belangen van de rechtspersoon en degenen die krachtens de wet en de statuten bij zijn organisatie zijn betrokken een onmiddellijke voorziening vereist is in verband met de toestand van de rechtspersoon of in het belang van het onderzoek.
Onmiddellijke voorzieningen zijn niet verplicht, maar kunnen getroffen worden zodra een onderzoek bevolen is en de situatie met de onmiddellijke voorzieningen geholpen zou zijn. In de praktijk gaat vrijwel ieder enquêteverzoek gepaard met een verzoek tot onmiddellijke voorzieningen en worden onmiddellijke voorzieningen ook altijd toegewezen indien een onderzoek wordt bevolen.
Voorbeelden van onmiddellijke voorzieningen zijn het schorsen van functionarissen, het overdragen van aandelen ten titel van beheer en zelfs het opleggen van verboden onder de dreiging van dwangsommen. Hoewel de onmiddellijke voorzieningen tijdelijk van aard moeten zijn, staat dat tijdelijke karakter er niet aan in de weg dat onmiddellijke voorzieningen onomkeerbare gevolgen kunnen hebben.
Onmiddellijke voorzieningen afhankelijk van soort geschil
Welke onmiddellijke voorzieningen worden toegewezen is afhankelijk van de aard van het geschil. Als de oorzaken van de gegronde redenen om aan een juist beleid te twijfelen liggen in een patstelling in het bestuur en/of de algemene vergadering van aandeelhouders, dan zullen doorgaans beide bestuurders worden geschorst, een onafhankelijk bestuurder worden benoemd en/of de aandelen worden overgedragen ten titel van beheer (waardoor de aandeelhouders geen stemrecht meer op die aandelen kunnen uitoefenen).
Als het enquêteverzoek echter wordt toegewezen omdat de belangen van (bijvoorbeeld) een minderheidsaandeelhouder onevenredig worden geschaad omdat onvoldoende informatie wordt verschaft of omdat het dividendbeleid gericht is op het uitroken van die minderheidsaandeelhouder, dan kan een onafhankelijk commissaris door de Ondernemingskamer worden geïnstalleerd die bepaalde bevoegdheden van de algemene vergadering van aandeelhouders overneemt en meer controle uitvoert op de werkzaamheden van het bestuur.
Verschillende soorten onmiddellijke voorzieningen
Onmiddellijke voorzieningen komen in alle soorten en maten. De meest voorkomende (tijdelijke) onmiddellijke voorzieningen zijn (niet uitputtend):
- Schorsing van één of meer bestuurders;
- Schorsing van één of meer commissarissen;
- Overdracht van aandelen ten titel van beheer;
- Benoeming van één of meer onafhankelijke bestuurders;
- Benoeming van één of meer onafhankelijke commissarissen; en
- Verbod om besluiten te nemen of daaraan uitvoering te geven.
De Ondernemingskamer hoeft zich niet te beperken tot de onmiddellijke voorzieningen die door de verzoekende partij zijn verzocht, maar kan ook andere onmiddellijke voorzieningen treffen die zij gelet op de belangen van de vennootschap (die het onderwerp van de enquêteprocedure is) geraden acht. De Ondernemingskamer is niet ambtshalve bevoegd om onmiddellijke voorzieningen te treffen, maar zodra daar wel om is verzocht heeft de Ondernemingskamer een zekere mate van vrijheid om te kiezen welke onmiddellijke voorziening zij in de specifieke situatie gepast acht. Het is daarom raadzaam om op voorhand een analyse te maken van de mogelijke onmiddellijke voorzieningen die de Ondernemingskamer zou kunnen treffen indien om een onmiddellijke voorziening wordt verzocht.
Blenheim adviseert en procedeert in geschillen bij de Ondernemingskamer
In voorkomende gevallen kan een enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer al uitkomst bieden door de mogelijke onmiddellijke voorzieningen die zouden kunnen worden getroffen. Daarmee wordt recht gedaan aan de preventieve werking van het enquêterecht. Advocaten van Blenheim adviseren en procederen regelmatig in geschillen bij de Ondernemingskamer. Voor vragen over of partij bent bij een procedure bij de Ondernemingskamer kunt u daarom altijd bij ons terecht.