Als iets zonder vergunning is gebouwd dan kan de gemeente tot handhaving overgaan. Het illegaal gebouwde moet dan afgebroken worden, maar zo gaat het niet altijd. Soms heeft de gemeente andere prioriteiten. Alsnog legaliseren van hetgeen illegaal is gebouwd is ook een mogelijkheid.
Let op: per 1 januari 2024 geldt de Omgevingswet. Alle bestemmingsplannen zijn in gemeente opgegaan in het Omgevingsplan van de gemeente. Omgevingsplan is daarom de nieuwe benaming voor bestemmingsplan. De bestemmingsplannen, nu onderdeel van het Omgevingsplan van een gemeente zijn inhoudelijk vaak per 1 januari 2024 nog niet gewijzigd. Als dat gebeurt kondigt de gemeente dat aan. Meer informatie over de Omgevingswet vindt u hier.
Illegale bouw zonder vergunning en handhaving gemeente
Gelet op het algemeen belang dat gediend is met handhaving, zal in geval van overtreding van een wettelijk voorschrift het bestuursorgaan (gemeente) dat bevoegd is om met een last onder bestuursdwang of last onder dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden mag van het bestuursorgaan worden gevergd, dit niet te doen. Dit kan zich voordoen indien concreet zicht op legalisering bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien. Als een bouwwerk zonder omgevingsvergunning zijn gebouwd, is sprake van een overtreding, waartegen de gemeente handhavend kan optreden. Een gemeente is tevens bevoegd handhavend op te treden tegen het gebruik van het perceel in strijd met de bestemming. Een advocaat bestuursrecht kan bezwaar maken tegen handhaving en schorsing van de handhaving vorderen in een voorlopige voorziening.
Overgangsrecht bestemmingsplan bij illegale bebouwing
Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (uitspraak van 9 februari 2005 in zaak nr. 200405056/1) verschaft een met succes gedaan beroep op het overgangsrecht op een bouwwerk geen bouwvergunning vervangende titel en wordt het bouwwerk daardoor evenmin anderszins gelegaliseerd. Zelfs wanneer zou worden aangenomen dat het bouwwerk op de peildatum van het overgangsrecht op het perceel aanwezig was of in uitvoering was en dus een gerechtvaardigd beroep op het overgangsrecht kan worden gedaan, laat dit derhalve onverlet dat dit het bouwwerk niet legaliseert en dat een omgevingsvergunning vereist blijft. Gelet op artikel 37.1, onderdeel a, onder 1, van de planvoorschriften, geeft het overgangsrecht slechts een titel voor gedeeltelijke vernieuwing of verandering.
Legalisering bouw niet mogelijk: gemeente mag handhaven
In de uitspraak van de Raad van State, 25 april 2014, ECLI:NL:RVS:2014:1586 liep het niet goed met de illegale bebouwing. Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (uitspraak van 9 mei 2012 in zaak nr. 201109901/1/A1), volstaat het enkele feit dat het college niet bereid is gebruik te maken van zijn bevoegdheid om een omgevingsvergunning te verlenen voor het oordeel dat geen concreet zicht op legalisering bestaat. Een besluit tot weigering gebruik te maken van deze bevoegdheid is als zodanig in deze procedure niet aan de orde, zodat de rechterlijke toetsing ter zake zeer terughoudend is. Zie ook: gedogen gemeente. Het door de gemeente aangevoerde biedt, zoals de voorzieningenrechter terecht heeft overwogen, geen aanknopingspunten voor het oordeel dat op voorhand moet worden geconcludeerd dat het door het college in het besluit op bezwaar ingenomen standpunt rechtens onhoudbaar is en de vereiste bestuurlijke medewerking niet zal kunnen worden geweigerd. Gelet hierop heeft de voorzieningenrechter terecht overwogen dat er geen concreet zicht op legalisering is. Over legalisering is hier meer te lezen.
Een advocaat bestuursrecht van Blenheim kan advies geven over de juridische positie van degene die door handhaving wordt aangeschreven.