Werkgevers en werknemers zijn zelf verantwoordelijk voor het naleven van de regels. De inspectie SZW kan sancties opleggen bij overtredingen. De vereisten waaraan een werkgever moet voldoen, zijn geregeld in diverse arbeidswetten. De Inspectie SZW pakt misstanden aan en treedt op tegen bedrijven en instellingen die stelselmatig de regels overtreden. De Inspectie SZW kijkt in het bijzonder naar gevaren die veilig, gezond en eerlijk werk in de weg staan. De Inspectie voert daartoe risicoanalyses uit. De Inspectie inventariseert en selecteert de belangrijkste maatschappelijke risico’s. Handhaving door SZW gebeurt met dwangsom, bestuursdwang, bestuurlijke boete of stillegging werk. De Inspectie SZW ontvangt, naast meldingen van burgers (kliklijn) over bedrijven, ook een groot aantal tips en meldingen van andere diensten, branches, vakbonden en bedrijven. Deze leiden in een aanzienlijk aantal gevallen tot controles of opsporingsonderzoeken door de inspectie SZW.
SZW sancties en handhaving van overtredingen door werkgevers
Sinds 2013 is de ‘Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving’ van kracht: handhaving door SZW is daarmee toegenomen. Maar soms gaat deze drang naar handhaving te ver en wordt de handelwijze onzorgvuldig. Werkgevers hebben sindsdien vaker beroep op een advocaat moeten doen om bezwaar of beroep aan te tekenen tegen een besluit van SWZ tot handhaving. Met strengere maatregelen wil de overheid fraude en overtredingen tegengaan en tot een minimum beperken. Rechtvaardigheid staat bij deze wet voorop: eerlijke concurrentie, goede arbeidsomstandigheden voor iedereen en sociale voorzieningen voor wie dat echt nodig heeft.
Bevoegdheid inspecteur SZW bij een inspectie
De inspecteur dient zal zich allereerst te legitimeren als er een bedrijf wordt bezocht. Alleen de ambtenaar die toezichthouder is mag (bedrijfs)ruimte betreden, maar geen woning. Voor binnentreden van een woning is een speciale machtiging nodig. Lees hier meer over rechten en plichten tijdens inspectie door SZW. De inspecteur SZW legt uit wat hij gaat doen en zal vragen stellen. De werkgever kan zijn advocaat ellen als hij bijstand wenst bij het onderzoek door de inspectie SZW. De inspecteur kan gevraagd worden te wachten met verder onderzoek tot de advocaat ter plaatse is. De inspecteur kan de werkgever om inzage vragen in documenten en gegevens en vragen stellen aan medewerkers. Werkgevers zijn verplicht hun medewerking te verlenen. De werkgever hoeft niet aan een eigen veroordeling mee te werken en kan zich op zijn zwijgrecht beroepen. Als de werkgever twijfelt kan hij een advocaat bellen om advies te vragen hoever zijn medewerkingsplicht gaat bij het SZW onderzoek. De werkgever zij de werkwijze van de inspecteur niet beïnvloeden. Als bij een onderzoek van SZW blijkt van een (mogelijk) strafbare feit dat dient de ambtenaar de cautie (waarschuwing ) te geven dat de werkgever niet hoeft te antwoorden op vragen van de inspectie. De werkgever heeft dan een zwijgrecht dat voortvloeit uit art. 6 Evrm. ook relevant hierbij: stilleggen werk door SZW.
Constatering overtreding bij inspectie SZW
Als er overtredingen zijn, moet de werkgever maatregelen nemen en/of legt de Inspectie een sanctie op. Als de inspecteur SZW een overtreding vaststelt, krijgt de werkgever doorgaans de gelegenheid deze binnen een bepaalde tijd op te heffen. De inspecteur geeft dan een schriftelijke waarschuwing, of gebiedt de werkgever ‘tot naleving van de wet’ en geeft aan binnen welke termijn de overtreding moet zijn opgeheven. De waarschuwing of eis kan door de SZW inspecteur worden ingezet bij de handhaving van de Arbeidsomstandighedenwet, de Arbeidstijdenwet, het Besluit risico’s zware ongevallen 1999 (Brzo 1999) en de Aanvullende Risico-inventarisatie en evaluatie (Arie). Na afloop van deze termijn controleert de inspecteur of de overtreding naar behoren is opgeheven. Is dat niet het geval, dan maakt de inspecteur een boeterapport op.
Onderzoek van de administratie SZW handhavers
De SZW inspecteur kan bij het bedrijf hij om inzage om specifieke informatie uit de administratie vragen en gegevens en vragen stellen aan medewerkers. Het moet dan gaan om administratie die betrekking heeft op het toezicht waar de inspectie voor komt. Het inzien van administratie zonder kenbaar te maken welke gegevens gecontroleerd worden is niet de bedoeling. Een dergelijk onderzoek van de inspectie mag geen fishing expedition zijn. Als de personeelsadministratie wordt gecontroleerd dan hoeft geen voorraadadministratie getoond te worden aan de inspectie. Bij onterecht niet medewerking kan de inspectie bestuursdwang toepassen bijvoorbeeld op basis van art. 28a Arbeidsomstandighedenwet.
Sancties van de arbeidsinspectie
Bij overtreding van wettelijke regels overtreedt, riskeert de werkgever een bestuurlijke boete of een andere sanctie. Bestuurlijke boete wordt het meest opgelegd door inspectie SZW. Bij herhaling van de overtreding door de werkgever wordt de boete (fors) hoger. Andere sancties die door Inspectie SZW kunnen worden opgelegd zijn:
- ‘last onder dwangsom’, bijvoorbeeld als een maatregel die is voorgeschreven niet is uitgevoerd, ondanks eerder handhavend optreden van een inspecteur.
- bevel tot stillegging van werkzaamheden in verband met recidive.
- boete aan een werknemer voor het niet willen tonen van een identiteitsdocument aan zijn werkgever
- proces-verbaal bij het vermoeden van overtredingen die onder het zogeheten strafrecht vallen.
Besluit tot handhaving met dwangsom of bestuursdwang
De Inspectie SZW kan een last onder dwangsom opleggen, als een maatregel die is voorgeschreven niet is uitgevoerd, ondanks eerder handhavend optreden van de inspecteur. Hierbij kan het bijvoorbeeld gaan om het nalaten van een noodzakelijke beoordeling van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen, of het negeren van een eis tot het nabetalen van loon en/of vakantiebijslag terwijl de werknemer daar recht op heeft. Het is ook mogelijk dat de inspectie SZW een bestuurlijke boete oplegt voor overtredingen en voor de toekomst een last onder dwangsom oplegt op overtredingen in de toekomst te kunnen bestraffen door verbeurte van een dwangsom. Ook tegen het dwangsombesluit is bezwaar en beroep mogelijk voor de werkgever.
De advocaten bestuursrecht van Blenheim kan adviseren u graag over omgang met de inspectie en de mogelijkheid van bezwaar en beroep tegen een besluit van het ministerie van SZW.