23 oktober 2018

Ontbinding van een overeenkomst van borgtocht?

Categorie: Contractenrecht

De overeenkomst van borgtocht (kortweg: alleen ‘borgtocht’) is een gevaarlijke overeenkomst. Vaak gesloten in tijden dat er geen vuiltje aan de lucht is en de borg er vanuit gaat dat hij/zij toch niet zal worden aangesproken, komt het helaas maar al te vaak voor dat zaken (toch) een andere wending krijgen en dat de borg (onverwachts) door de schuldeiser wordt aangesproken tot betaling. In zo’n geval is het voor de borg lastig om onder zijn verplichting uit te komen.

Casus: borg staat jegens bank in voor nakoming verplichting derde. Bank moet rekening houden met (toekomstig) pandrecht borg

Zo ook in de zaak die aan het arrest van Hoge Raad 15 juni 2018 (ECLI:NL:HR:2018:915) ten grondslag lag. Wave B.V. (‘Wave’) was met ABN AMRO (de ‘Bank’) een borgtocht aangegaan, waarin zij zich verbond (tot € 3.000.000) voor de nakoming van de (terug)betalingsverplichting van een andere vennootschap uit hoofde van een krediet in rekening-courant. In deze borgtocht was onder andere ook bepaald dat Wave – als zij onder de borgtocht zou worden aangesproken – in de rechten van de Bank zou treden als houder van een pandrecht op bepaalde aandelen.

Stelling borg: de bank heeft haar zorgvuldigheidsplicht en inspanningsplicht geschonden

Als de Bank Wave aanspreekt op betaling onder de borgtocht weigert Wave dat, omdat volgens haar de Bank haar verplichtingen uit de borgtocht niet zou zijn nagekomen. Zij zou namelijk niet aan haar zorgvuldigheids- en inspanningsplicht hebben voldaan door zich te laat tot Wave te wenden, waardoor Wave de bedongen zekerheid (het pandrecht op de aandelen) niet meer kon inroepen op het moment dat de aandelen nog enige waarde hadden. In de daarop volgende procedure vordert Wave op die grond onder meer ontbinding van de borgtocht. Voor Wave zou ontbinding heel gunstig zijn, omdat zij daarmee uit haar verplichtingen uit de borgtocht zou zijn bevrijd.

Hoge Raad: de borgtocht is een eenzijdige overeenkomst: er worden geen verplichtingen ‘geruild’

Als de kwestie uiteindelijk bij de Hoge Raad komt, benadrukt hij dat de borgtocht geen wederkerige overeenkomst is, maar een eenzijdige overeenkomst. Alleen de borg neemt immers een verplichting op zich, namelijk die tot nakoming van de verplichting van de hoofdschuldenaar. Daar tegenover neemt de schuldeiser niet ‘in ruil’ een verplichting op zich. De zorgvuldigheids- en inspanningsplicht zijn weliswaar verplichtingen van de schuldeiser, maar deze komen niet op de schuldeiser te rusten ‘ter verkrijging’ van hetgeen waartoe de borg zich verbindt. Doordat met de borgtocht geen verplichtingen met elkaar worden ‘geruild’, is de borgtocht geen wederkerige overeenkomst.

Gevolg: de borg is niet bevrijd van zijn verplichting tot betaling op grond van de borgtocht

De Hoge Raad oordeelt dan ook dat schending van de zorgvuldigheids- en inspanningsplicht door de Bank er niet voor zorgt dat de borgtocht kan worden ontbonden. Helaas: Wave zal toch haar verplichtingen uit de borgtocht moeten nakomen, ook al zou de Bank haar zorgvuldigheids- en inspanningsplicht hebben geschonden. Wel – zo geeft de Hoge Raad aan – kan Wave recht hebben op schadevergoeding als gevolg van de schending van de zorgvuldigheids- en inspanningsplicht door de Bank.

Ontbinding van borgtocht ligt niet voor de hand

De conclusie lijkt dan ook te zijn: ook als de schuldeiser zijn verplichtingen uit de borgtocht niet nakomt, ligt ontbinding van een borgtocht (en daarmee bevrijding van de verplichtingen uit die overeenkomst) niet voor de hand. De borg zal in de regel slechts aanspraak op schadevergoeding kunnen maken (uiteraard: als is voldaan aan alle daarvoor geldende voorwaarden). Dit is anders als kan worden aangetoond dat de geschonden verplichting is ‘geruild’ tegen de verplichting van de borg om in te staan voor nakoming door de hoofschuldenaar.

Hebt u zelf vragen over de borgtochtregeling? Aarzel dan niet contact op te nemen met onze ervaren advocaten.