1 juli 2016

Kunnen duurovereenkomst altijd worden opgezegd?

Categorie: Contractenrecht

Als uitgangspunt geldt dat overeenkomsten voor onbepaalde tijd kunnen worden opgezegd. In een uitspraak van de Hoge Raad van 15 april 2016, week de Hoge Raad echter van dat uitgangspunt af.

De niet-opzegbare duurovereenkomst

In een duurovereenkomst spreken de contractspartijen met elkaar af dat zij over een langere periode voortdurende prestaties zullen verrichten. Denk bijvoorbeeld aan de distributie- of agentuurovereenkomst. Een duurovereenkomst kan zowel schriftelijk als mondeling tot stand komen en gesloten worden voor een bepaalde tijd (bijvoorbeeld vijf jaar) of onbepaalde tijd.
In beginsel geldt dat alle overeenkomsten, waaronder duurovereenkomsten, kunnen worden opgezegd. Echter, recentelijk heeft de Hoge Raad in een geschil tussen de Gemeente Amsterdam enerzijds en diverse gemeenten uit de Gooi- en Vechtstreek en de provincie Noord-Holland anderzijds geoordeeld dat een duurovereenkomst gesloten voor een onbepaalde tijd in bepaalde gevallen niet-opzegbaar kan zijn (Hoge Raad 15 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:660).

Bedoeling van partijen

De gemeenten en de provincie Noord-Holland exploiteerden gezamenlijk een natuurreservaat. De eigenaar van dit natuurreservaat was de stichting die deze partijen gezamenlijk hadden opgericht. De statuten van de stichting bepaalden dat de gemeenten en de provincie Noord-Holland een bijdrage moesten leveren. Deze bijdrage verplichting is uitgewerkt in een participantenovereenkomst. De gemeente Amsterdam wilde, teneinde kosten te besparen, de participantenovereenkomst opzeggen. De overige gemeenten en de provincie verzetten zich tegen deze opzegging en voerden aan dat de duurovereenkomst, gesloten voor onbepaalde tijd, niet opzegbaar zou zijn.

Eerdere uitspraken van de Hoge Raad wezen uit dat het beginsel dat alle duurovereenkomsten opzegbaar zijn, geldt zelfs als partijen geen regeling in verband met de opzegging getroffen hebben. Uit vorenbedoelde uitspraak van de Hoge Raad volgt dat er een uitzondering op dit beginsel bestaat als partijen de bedoeling hadden dat de duurovereenkomst niet-opzegbaar is.

Stelplicht en bewijslast

De partij die zich erop beroept dat de duurovereenkomst niet-opzegbaar is, zal dit moeten bewijzen. De Hoge Raad oordeelde dat, hoewel er afgeweken wordt van het beginsel dat alle overeenkomst opzegbaar zijn, de partij die zich beroept op de niet-opzegbaarheid geen verzwaarde stel- en bewijsplicht heeft.
Contract opzeggen is onaanvaardbaar

Ook als een partij erin slaagt te stellen en te bewijzen dat een duurovereenkomst niet-opzegbaar is, kan het voorkomen dat de overeenkomst toch rechtsgeldig opgezegd kan worden. Dit is het geval als het beroep op de niet-opzegbaarheid van een partij, voor de andere contractspartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid (artikel 6:248 BW) of wegens onvoorziene omstandigheden (artikel 6:258 BW), onaanvaardbaar is. Het contract opzeggen is dan onaanvaardbaar.