2 mei 2014

Recht vrije advocatenkeuze

Categorie: Procederen

Op 7 november 2013 heeft het Europese Hof van Justitie, naar aanleiding van enige prejudiciële vragen van de Hoge Raad, bepaald dat verzekerden van DAS (en ook andere rechtsbijstandsverzekeraars) recht hebben op een vrije advocatenkeuze. Dit betekent dat zij geen gebruik hoeven te maken van een jurist van DAS, maar zelf een advocaat in de arm mogen nemen als zij in een gerechtelijke procedure belanden en de rekening kunnen indienen bij hun verzekeraar.

Europese regelgeving inzake vrije advocatenkeuze

Op grond van EG- richtlijn 2009/138/EG hebben verzekerden met een rechtsbijstandverzekering het recht op vrije keuze van hun rechtshulpverlener (advocaat) in gerechtelijke of administratieve procedures. Deze vrije keuze geldt in beginsel ook indien in de desbetreffende procedure geen sprake is van een wettelijk verplichte procesvertegenwoordiging door een advocaat (zoals bepaalde procedures bij de sector kanton van de rechtbank).

Uitspraak Hof van Justitie

Het inhuren van een door de verzekerde gewenste externe advocaat kan extra kosten met zich meebrengen. Om die reden zijn rechtsbijstandsverzekeraars van mening dat zij in de polisvoorwaarden van hun verzekeringen bepaalde grenzen kunnen stellen aan de vrije advocatenkeuze van hun verzekerden.

Kern van de prejudiciële vragen van de Hoge Raad aan het Hof van Justitie was of onder de genoemde EG-richtlijn de vrije advocatenkeuze pas opgaat indien de rechtsbijstandsverzekeraar zélf heeft besloten om de zaak aan een externe hulpverlener uit te besteden, of dat verzekerde hier onder alle omstandigheden een beroep op mag doen.

Het Hof van Justitie heeft de vrije keuze van de verzekeringnemer tot het aanstellen van een advocaat zoals gezegd bevestigd; iedere verzekerde moet in het kader van gerechtelijke of administratieve procedures zelf zijn advocaat kunnen kiezen, aldus het Hof. Een rechtsbijstandsverzekeraar mag niet bedingen dat de kosten van rechtsbijstand van een door de verzekerde vrij gekozen advocaat slechts vergoed kunnen worden indien de verzekeraar van mening is dat de behandeling van de zaak aan een externe rechtshulpverlener moet worden uitbesteed (bijvoorbeeld in geval een gespecialiseerde advocaat ingeschakeld moet worden). Het maakt daarbij bovendien niet uit of rechtsbijstand voor de desbetreffende procedure verplicht is of niet. Een dergelijke beperking zou namelijk in strijd zijn met de EG-richtlijn, namelijk ‘de ruime bescherming van de belangen van verzekerden’.

Beperking in kostenvergoeding

Het Europese Hof brengt nog wel een nuancering aan ten aanzien van de hoogte van de te vergoeden kosten van rechtsbijstand door een advocaat. In het kader van de hoogte van de verzekeringspremies, merkt het Hof op dat in bepaalde gevallen beperkingen kunnen worden gesteld aan de omvang van de kosten die door de verzekeraars worden vergoed. Die beperking mag echter weer niet zover gaan, dat het voor de verzekerde in de praktijk onmogelijk wordt een redelijke advocaatkeuze te maken. Indien zich een dergelijke situatie zou voordoen, kan de rechter worden ingeschakeld, aldus het Hof. Wanneer er sprake is van dergelijke afwijkende gevallen, zal zich nog in de praktijk moeten uitwijzen.

Grote tegenvaller rechtsbijstandverzekeraars: niet langer goedkoper alternatief voor advocaten

Dit arrest is vanzelfsprekend een grote tegenvaller voor rechtsbijstandsverzekeraars. Het was voor hen namelijk goedkoper om juridische geschillen van verzekerden in rechte te laten bepleiten door een rechtshulpverlener die in dienst is bij de verzekeraar zelf. Het inhuren van een door de verzekerde gewenste externe advocaat zal extra kosten met zich meebrengen.

Inmiddels is gebleken is dat het aantal verzekerden dat een zaak onder wil brengen bij een advocaat (in plaats van een rechtshulpverlener van de rechtsbijstandsverzekeraar zelf) de afgelopen maanden volgens DAS inderdaad ‘substantieel’ is toegenomen. Voorheen maakte ongeveer 3% van de verzekerden gebruik van een advocaat en dat veroorzaakte 30% van de schadelast bij DAS. Dit zal in de toekomst wezenlijk anders worden. Een stijgende schadelast betekent dat de premie van rechtsbijstandsverzekeringen omhoog zullen moeten. Daarmee verdwijnt ook het argument van deze verzekeraars dat zij een goedkoper alternatief zijn voor advocaten.

Vanuit de verzekeraars wordt er niet veel ruchtbaarheid aan dit recht op een vrije advocatenkeuze gegeven. Weet dat u dit recht wel degelijk heeft.