5 mei 2015

Rechtsbescherming tegen geluidsoverlast

Categorie: Bestuursrecht

 

In deze korte notitie over het recht om verschoond te blijven van milieuvervuiling, stankhinder, geluidsoverlast, geluidhinder, etc. Een ieder heeft recht op behoorlijke huisvesting, het recht op behoorlijke nachtrust, ongestoord gezinsleven.

Recht op een schoon milieu

Deze rechten volgen uit artikel 8 EVRM, alsmede uit 11 lid 1 IVESCR en artikel 22 lid 2 GW. Dat geluidsoverlast onder het grondrecht valt van artikel 8 EVRM volgt uit Powell and Rayner v. UK. Ook is geen inmenging van de overheid toegestaan in de uitoefening van dit recht respect voor zijn privé leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning. Iedereen die langs een lawaaiige snelweg woont of naast een fabriek die milieuvervuiling veroorzaakt kan handhaving van de overheid verlangen van de geldende milieuwetgeving. Enige voorbeelden van het grondrecht van artikel 8 Evrm dat onder meer rechtsbescherming biedt tegen ernstige geluidsoverlast.

Bescherming tegen milieuvervuiling en geluidhinder als inbreuk op privéleven: artikel 8 EVRM

In de zaak Lopez Ostra t. Spanje heeft het EHRM uit artikel 8 EVRM de positieve verplichting afgeleid om burgers te beschermen tegen de gevolgen van milieuvervuiling (ernstige stankoverlast), ook wanneer deze niet gezondheids- of levensbedreigend is. Voorwaarde daarvoor is wel dat het gaat om ernstige vervuiling die het welzijn van burgers zodanig schaadt dat een effectief genot van het privé- of gezinsleven niet meer mogelijk is. Staten moeten in dergelijke situaties zorgen voor een rechtvaardig evenwicht (fair balance) tussen de betrokken conflicterende belangen, waarbij rekening moet worden gehouden met de uit art. 8 lid 2 EVRM voortvloeiende doelen voor een rechtmatige beperking van het recht op privé- of gezinsleven zoals veiligheid, het economisch welzijn van een land etc. Uit art. 8 EVRM vloeit verder de verplichting voort om burgers te informeren over milieu gevaren, zodat op deze wijze hun privé- of gezinsleven kan worden beschermd (EHRM 9-12-1994 NJ 1996, 506 ; López Ostra).

Omgevingslawaai en taak overheid handhaving regelgeving geluid

In een Spaanse zaak (EHRM 16 november 2004 Moreno Gomez / Spanje) waarbij een geschil rees over de verstoring van het woongenot door omgevingslawaai. Het spitst zich de zaak zich toe op de vraag of de geluidsoverlast zodanig is dat er een inbreuk is op een privacy recht. Die vraag strandt op een bewijskwestie. Het Europese Hof wijst de klacht af omdat niet bewezen zou zijn dat de geluidsoverlast zo ernstig (de ernst is een criterium volgens de zaak Lopez) zou zijn dat van een schending van het grondrecht van artikel 8 EVRM kan worden gesproken. De betekenis van dit arrest voor de nationale rechtspraktijk is dat bij ernstige overlast als gevolg van overschrijding van bij vergunningen gestelde grenswaarden, er een rechtsplicht tot handhaving is en bij het bewijs van de ernst van de schade die dat veroorzaakt voor het privé leven geen te hoge formele eisen aan het bewijs mogen worden gesteld.

Procedure tegen ernstige geluidhinder vliegveld

In de Hatton zaak ging het over de geluidsoverlast die werd veroorzaakt door nachtvluchten op Heathrow- airport en de consequenties die dit had voor de nachtrust. Het hof leek met Hatton I een belangrijke stap voorwaarts te hebben gezet. Het hof nam namelijk een schending van artikel 8 Evrm aan omdat de nationale autoriteiten hadden nagelaten om alle baten en lasten van de voorgenomen nachtvluchten en de mogelijke alternatieven in kaart te brengen (een mensenrechten rapportage’). Het hof ging daarmee ver en leek milieubelangen (bescherming tegen ernstige geluidshinder)boven economische belangen te plaatsen.

Overheid moet na verzoek onderzoek geluidsoverlast instellen

Echter, na een interne appelprocedure van het VK kwam de grote kamer van het Europese Hof tot een andere conclusie. De overheid heeft wel een ruime beoordelingsmarge volgens het hof. Naast het feit dat milieubelangen wel moeten worden meegewogen kent het hof geen speciale status toe aan milieubelangen. De Fair Balance toets van 8 Evrm dienst daarnaast wel kritisch te worden uitgevoerd indien staten eigen procedurele en materiele (milieu) normen niet in acht nemen. De conclusie van het hof is uiteindelijk dat de Staat een haar beoordelingsmarge niet had overschreden en dat derhalve geen sprake was van een inbreuk op artikel 8 ERVM. Van de overheid mag verwacht worden dat zij in een dergelijk geval als hierboven genoemd verplicht is om noodzakelijk onderzoek te doen naar geluidsoverlast met betrekking tot de ernst van de te verstoren nachtrust.

Wat kan een advocaat doen tegen geluidsoverlast?

Degene die geconfronteerd wordt met geluidhinder of geluidsoverlast kan bij de bevoegde overheid een klacht indienen. In de gemeente kan tegen geluidsoverlast aan de milieudienst gevraagd worden een geluidsmeting te doen. Indien er sprake is van overtreding van geluidswetgeving of overtreding van geluidsnormen of overtreding van vergunningvoorschriften dan kan een verzoek tot handhaving bij de overheid ingediend worden. Een advocaat bestuursrecht kan die procedure begeleiden.