In de meeste Europese landen is de verkoop van alle paddenstoelen die de stof psilocine en psilocybine bevatten verboden.^[1] Ook in Nederland zijn deze zogenaamde ‘paddo’s’ sinds 2008 opgenomen in lijst II van de Opiumwet.^[2] Destijds is deze regelgeving ingevoerd vanwege de hallucinogene effecten bij het gebruik van paddo’s, welke tot onvoorspelbaar en risicovol gedrag kunnen leiden. Het gebruik van paddo’s werd niet alleen schadelijk voor de volksgezondheid geacht, maar deze ‘softdrug’ kon volgens het toenmalige kabinet ook maatschappelijke schade met zich meebrengen.^[3]  

De regels voor paddo’s zoals psilocybine

In principe wordt het aanwezig hebben van geringe hoeveelheden paddo’s voor eigen gebruik in Nederland gedoogd.^[4] Vanuit strafrechtelijk oogpunt wordt onder een gebruikershoeveelheid verstaan: een halve gram gedroogde paddo’s en vijf gram verse dan wel niet gedroogde paddo’s. In artikel 3a tweede lid van de Opiumwet is bepaald dat middelen bij algemene maatregel van bestuur op de lijsten I en II kunnen worden geplaatst wanneer blijkt dat deze het bewustzijn van de mens beïnvloeden en bij gebruik kunnen leiden tot schade aan de gezondheid en daarmede ook schade voor de samenleving.^[5] Zowel de bewerkte als de onbewerkte paddo’s, die van nature stoffen van lijst II zoals psilocine, psylocybine, muscimol dan wel iboteenzuur bevatten, vallen onder de reikwijdte van lijst II.^[6] De paddo’s zijn een substantie in de zin van artikel 1, onder b, van de Opiumwet. Ook preparaten of bewerkte paddo’s die deze stoffen bevatten vallen onder de werking van de Opiumwet.^[7] In de eerste plaats ziet het strafrechtelijke optreden op het bestrijden van de handel en productie van deze middelen.^[8] Het gaat in de laatstgenoemde gevallen dus om een grotere dosis dan de besproken gedoogde gebruikershoeveelheden. De verboden gedragingen worden als volgt opgesomd in artikel 3 van de Opiumwet:

• Binnen of buiten het grondgebied van Nederland brengen.^[9]
• Vervaardigen en, al dan niet in de uitoefening van een beroep of bedrijf: telen, bereiden, bewerken, verwerken, verkopen, afleveren, verstrekken en vervoeren.
• Aanwezig hebben

Verder is de psilocybine-bevattende sclerotia, ook wel de ‘truffel’ genoemd, technisch gezien niet te categoriseren als paddenstoel in de zin van de Opiumwet.^[10] Uit de ‘preparaten-uitspraak’ van de Hoge Raad kan immers worden afgeleid dat hoewel de truffel stoffen bevat uit de lijst I, de truffel juridisch gezien niet onder de lijsten valt. Zo staat vermeld:

“Voorzover op die lijsten naast bepaalde substanties wel preparaten zijn vermeld, doch niet de planten of delen van planten waarin die substanties van nature voorkomen, vloeit daaruit voort dat de in de artikelen 2 en 3 van de Opiumwet vervatte verboden geen betrekking hebben op die niet vermelde planten of delen van planten.“^[11]

Destijds hebben de Nederlandse beleidsmakers geen onderzoek gedaan naar de risico’s van deze soort en daarom de truffel  buiten beschouwing gelaten in de huidige drugswetgeving.^[12]

Regelgeving voor grow-, smart- en headshops

Het op legale wijze ‘microdoseren’ van psychedelische substanties, oftewel het nemen van een kleine dosis psychedelica waarbij het hallucinogeen ‘psilocybine’ wordt opgenomen, is in de Nederlandse wetgeving niet eenvoudig gereguleerd.^[13] Ten behoeve van de exploitatie van de zogenaamde grow-, smart- en headshops (GSH-shops) – winkels die hoofdzakelijk of als belangrijke nevenactiviteit producten verkopen die omschreven kunnen worden als hallucinerende middelen die niet verboden zijn op grond van de Opiumwet – zijn op lokaal niveau vergunningstelsels in het leven geroepen.^[14] Geruime tijd was de verkoop van hallucinerende paddenstoelen in de zogenaamde ‘smartshops’ niet verboden. Sinds 2008 is dat echter verleden tijd en zijn alleen kweeksets ofwel de ‘paddo growkits’ nog toegestaan om te verkopen.^[15] Zodoende is enkel de kweek van paddo’s voor eigen bezit in Nederland legaal.

Verkoop van truffels in smartshop

De verse truffel is daarentegen wel rechtmatig te koop in een smartshop. Bovendien zweren talloze webshops bij de positieve effecten van het microdoseren met truffels zoals^[16]:

• Het hebben van meer energie
• Helderder denken en een toegenomen probleemoplossend vermogen
• Meer creativiteit
• Beter concentratievermogen
• Positieve stemming
• Emotionele connectie met de mensen om je heen
• Bewuster van jezelf en je omgeving
• Meer in het ‘Nu’, in het huidige moment zijn

Microdosing van paddestoelen

Hoewel desbetreffende microdosing effecten vooralsnog niet wetenschappelijk bewezen zijn, worden de voordelen inmiddels gesteund door talloze rapporten en onderzoeksresultaten.^[17] De gedroogde truffel is echter wel uitgezonderd voor legale verkoop omdat de werkzame stof in paddo’, psilocybine, niet uit de truffel mag worden geëxtraheerd en verwerkt.^[18] Het Ministerie van Volksgezondheid (VWS) heeft het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs (CAM) in 2014 gevraagd om een informatierapport over sclerotia op te stellen.^[19] De hallucinogene sclerotium wordt in het rapport gedefinieerd als ‘een consistente massa van gehard schimmelmycelium dat ondergronds groeit en deel uitmaakt van de hallucinogene paddenstoel.’ Voorgaande pleit in beginsel voor de benadering dat de truffel vanuit wetenschappelijk oogpunt wél deel uitmaakt van de paddenstoel en daarom onder lijst II dient te vallen. In dit rapport is onder andere  geconcludeerd dat:

• Sclerotia dezelfde psychoactieve stoffen bevatten als hallucinogene paddenstoelen (paddo’s), zodat het werkingsprofiel van de sclerotia vergelijkbaar is met dat van de paddo’s.
• Sclerotia in vergelijking met paddo’s een gelijk of lager risico op intoxicaties hebben door hun gelijke of lagere gehalte van, en kleinere variatie in, het gehalte van psilocybine en/of psilocine.

Onduidelijk basis voor handhaving

Inmiddels is voldaan aan het merendeel van de aanbevelingen van het CAM met betrekking tot de sclerotia. Aan potentiële gebruikers wordt bijvoorbeeld deugdelijke productinformatie verstrekt en de beperking van handel in sclerotia wordt tegenwoordig geadresseerd door de lokale politiek. Zolang in de Warenwet echter geen specifieke regelgeving is opgenomen voor de verkoop en aanprijzing van sclerotia, kan de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) niet streng handhaven ten aanzien van deze productregulering.^[20] De toekomst moet uitwijzen welke vormen van handhaving en regulering de regering het meeste aanstaat.

Neem contact op met Blenheim mocht u tegen huidige handhaving aanlopen en behoefte hebben aan juridische bijstand, of als u een specifiek voor u opgericht advies wilt ontvangen.

[1] NJB 2007, 2061, Verbod op verse paddo’s (JCDI:ADS76860:1).

[2] Lexplicatie, Wettelijk kader bij: Opiumwet, Artikel 3 Verbodsbepaling hennepproducten; lijst II. . Stb. 2008, 486.

[3] Besluit van 17 november 2008, houdende wijziging van lijst I en II, behorende bij de Opiumwet, in verband met plaatsing op lijst I van oripavine en in verband met plaatsing op lijst II van hallucinogene paddenstoelen, nota van toelichting.

[4] Aanwijzing Opiumwet (2015A003), par. 6.1.

[5] Hof ‘s-Gravenhage 14 april 2009, LJN BI0941.

[6] Hoge Raad 26 maart 2013, ECLI:NL:PHR:2013:BZ5374

[7] Artikel 1, onder c, van de Opiumwet, onder lijs I.

[8] Smart shops en nieuwe trends in het gebruik van psychoactieve stoffen, Nota van de Werkgroep Smart Shops, p. 27.

[9] Aanwijzing Opiumwet (2015A003), 5 Middelen vermeld op lijst II, niet zijnde hennepproducten.

[10] Hoge Raad 2002 (preparaten-uitspraak).

[11] Uit Hoge Raad 2002 (preparaten-uitspraak), zie r.o. 3.5

[12] CAM Informatierapport sclerotia (hallucinogene truffels), april 2014, p. 4.

[13] Is microdosing legaal?, Microdosing institute, https://microdosing.nl/microdosing-101/veelgestelde-vragen/microdosing-legaal/

[14] Beleidsregels grow-, smart- en headshops, regelingnummer: 2469, Nr. 13, Besluit van de burgemeester van Almelo houdende vaststelling van de beleidsregels betreffende grow-, smart- en headshops (lokale regelgeving); Smart shops en nieuwe trends in het gebruik van psycho-actieve stoffen, Nota van de Werkgroep Smart Shops, p. 33.

[15] Hoe gebruik je een paddo grow-kit? www.Dutch-Smart.nl

[16] Microdosing info, https://www.microdosingtruffles.com/nl/microdosing-info

[17] Zie ook: https://www.microdosingtruffles.com/nl/microdosing-effecten; https://www.youtube.com/watch?v=6AfFM8pfy4s (James Fadiman) & https://microdosing.nl/

[18] Is microdosing legaal?, Microdosing institute, https://microdosing.nl/microdosing-101/veelgestelde-vragen/microdosing-legaal/

[19] CAM Informatierapport sclerotia (hallucinogene truffels), april 2014, p. 4.

[20] Risicoschatting van psilocine en psilocybine bevattende paddenstoelen (paddo’s) 2007, Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs (CAM), p. 18.