De Gemeente Amsterdam loopt achter de feiten aan als het gaat om de nieuwe economische activiteiten zoals flitsbezorgers, deelfietsen, koeriers, e.d.. Nu probeert de gemeente Amsterdam ineens de flitsbezorgers zoals Gorillas, Getir, Flink en Zapp aan banden te leggen. Met een voorbereidingsbesluit tracht de gemeente per direct de vestiging van nieuwe ‘darkstores’ voor flitsbezorging te bevriezen. Fietskoeriers bestaan al langer maar er is geen beleid ontwikkeld om overlast te beperken. Ook niet voor ander toenemend fietsverkeer en toenemende verkeersonveiligheid. In plaats van de reguleren met beleid of te handhaven op basis van bestaande regelgeving trekt de gemeente nu onnodig hard aan de noodrem. Sneller inspringen op ontwikkelingen en adequaat handhaven zijn betere oplossingen.
Bestemmingsplan bepaalt welk gebruik in pand in toegestaan
De belangen van de stad, bewoners en ondernemers zijn gebundeld in het bestemmingsplan. Als de voorgeschreven procedure is doorlopen en het bestemmingsplan eenmaal door de gemeenteraad is vastgesteld kunnen er rechten aan ontleend worden. Dus als op een pand de bestemming bedrijfsruimte rust dan mag de eigenaar of een exploitant daar een bedrijfsruimte exploiteren en kan zelfs de gemeenteraad deze bestemming niet meer zomaar wijzigen. Vaak hebben panden in het centrum een gemengde bestemming; dan zal het gebruik als magazijn voor een flitsbezorgers niet snel in strijd zijn met het bestemmingplan. Het toegestane gebruik van een pand blijkt uit het geldende bestemmingsplan en voor dat gebruik is in beginsel geen nadere toestemming nodig. De gemeenteraad blokkeert de werking van het bestemmingsplan nu met het genomen besluit, een zgn. voorbereidingsbesluit. Dat is een verklaring van de gemeenteraad dat een bestemmingsplan voor het betreffende gebied wordt voorbereid. Het besluit is 1 jaar van kracht en kan alleen ingezet worden als een aanvraag wordt ingediend. Dat is een veel te zwaar middel en het ziet alleen op de bestemming en niet op overlast op straat. Vastgoedeigenaren zullen ook bezwaar maken tegen beperking van de huidige bestemming van hun pand als dat de exploitatie teveel beperkt.
Het verbod in het voorbereidingsbesluit tegen darkstores
Het verbod tegen nieuwe vestiging van flitsbezorgdiensten luidt als volgt:
“Te bepalen dat het in het gebied waar het voorbereidingsbesluit van kracht is verboden is om het gebruik van gronden en/of bouwwerken te wijzigen naar:
Vormen van bedrijfsvoering die blijkens hun reclame-uiting, presentatie, assortiment of bedrijfsvoering zijn te kwalificeren als zogenoemde flitsbezorgdiensten vanuit darkstores. Waarbij darkstores en flitsbezorgdiensten bijzondere vormen van bedrijfsvoering zijn die niet zijn gericht op het klassieke winkelen, in de zin dat mensen ter plaatse komen om producten te vergelijken en uit te kiezen en worden als volgt gedefinieerd:
- Flitsbezorgdiensten zijn bezorgdiensten van online bestelde consumentenproducten, met de bedoeling deze binnen zeer korte termijn te bezorgen, bij de besteller;
- Darkstores zijn overwegend opslagruimtes met consumentenartikelen, veelal dagelijkse goederen, al dan niet met een afhaalloket of afhaalbalie, niet of slechts in zeer beperkte mate toegankelijk voor winkelend publiek”
Ik vrees dat dit verbod tot geschillen gaat leiden. Is nog steeds sprake van en “darkstore” als de helft van de pui maar is afgeplakt? En als er ook een balie met betalingsmogelijkheid aanwezig is waar buurtbewoners gewoon hun bestelling kunnen afhalen?
Besluit Darkstores kan in strijd zijn met Dienstenrichtlijn
De Dienstenrichtlijn heeft als doel dat dienstverleners in de EU zich zonder belemmeringen kunnen vestigen en diensten kunnen verrichten. Het voorbereidingsbesluit ziet op nieuwe vestigingen. Vergunningvoorwaarden en eisen van overheidswege mogen niet discriminatoir zijn, zo bepaalt de Dienstenrichtlijn. Het willen beperken van vestigingen van snelle flitsbezorging lijkt wel op discriminatie. Deze ondernemers worden dan gediscrimineerd ten opzichte van reeds gevestigde ondernemers en traditionele winkels en bijbehorende bezorgdiensten met busjes of scooters etc. Ook is de vraag is ook of de extra voorwaarden wel gerechtvaardigd zijn wegens een dwingende reden van algemene belang. Om dat aan te tonen moet er wel serieus onderzoek zijn gedaan waar dit uit blijkt. Ik heb het nog niet gezien. Er is ook een toenemende vraag naar de diensten van flitsbezorgers. Daarmee wordt dus voorzien in een maatschappelijk behoefte. De gemeente heeft ook het algemeen belang te dienen en de vraag is of het verbod daarom niet onevenredig is. De eisen van de gemeente mogen niet verder gaan dan nodig is om dat doel te bereiken dat niet met andere, minder beperkende maatregelen kan worden bereikt. Voor het beplakken van puien is een minder vergaande maatregel mogelijk. De vraag is of de gemeente met dit verbod wel het boogde doel van veilige bezorging, beperking van geluidsoverlast en verkeerhinder kan bereiken met dit besluit. Voor overlast van fietsbezorgers in ieder geval niet want die werken ook voor andere bedrijven.
Effect van voorbereidingsbesluit bij passende bestemming
Als er bijvoorbeeld een gemengde bestemming op een pand rust waarbij zowel detailhandel, horeca of andere bedrijvigheid is toegestaan dan hoeft de gebruiker geen vergunning of ander toestemming aan te vragen bij de gemeente voor dat gebruik. Dan mag de gebruiker het pand gewoon conform de geldende bestemming gebruiken. En de eigenaar mag conform die geldende bestemming verhuren. De gemeente zal nu proberen de nieuwe vestiging van een flitsbezorger te verijdelen ook al is sprake is van legaal gebruik conform het bestemmingsplan. De verbodsbepalingen van het voorbereidingsbesluit zullen volgens het persbericht alleen gebruikt worden als een aanvraag wordt ingediend. Maar het besluit zelf bepaalt dat het wijzigen van het gebruik in de vorm van een darkstore verboden is als aan de definitie van het verbod wordt voldaan. Dat kan mogelijk per situatie verschillen. Waarom dit voor het gehele grondgebied van de gemeente Amsterdam geldt is niet duidelijk. Een magazijn van een flitsbezorger kan toch net als andere magazijnen gewoon op een bedrijventerrein gevestigd zijn?
Afgeplakte ramen handhaven via welstandregels
Bedrijfsruimten waar de ruiten van zijn afgeplakt komen wel vaker voor. Vaak ook met commerciële uitingen erop. Daar gaat de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit over, voorheen wel de welstandcommissie genoemd. Het feit dat de gemeente dit “darkstores” noemt is niet handig. Daarmee wordt mijns inziens een waardeoordeel uitgesproken terwijl deze bedrijven daar gewoon op basis van het bestemmingsplan mogen zitten. Een zorgvuldig handelende bestuursorgaan zou dergelijk termen niet moeten gebruiken. De gemeente kan gewoon handhaven als zij meent dat het afplakken in strijd is met geldende regels, bijvoorbeeld welstandregels. Ook daarvoor is een voorbereidingsbesluit niet bedoeld. Om het afplakken aan te pakken heb je dus geen voorbereidingsbesluit nodig. Dan kan de gemeente gewoon handhaven zonder dat daar nadere regelgeving voor nodig is.
Overlast flitsbezorgers en fietskoeriers
Overlast door allerhande bezorgers met fietsen en scooters regel je niet via een bestemmingsplan. Dat wordt geregeld met beleidsregels welke het college zou moeten vaststellen en die worden verwerkt in bijvoorbeeld een verordening of de APV. En die dient de gemeente vervolgens te handhaven. Daar hoef je ook geen voorbereidingsbesluit voor te nemen zoals de gemeente nu heeft gedaan; dat besluit beoogt alleen een bestemming aan te passen. Dergelijk beleid om overlast van bezorgers te beperken had er allang kunnen zijn omdat verkeerveiligheid al veel langer een issue is vanwege fietskoeriers en pizzabezorgers. De Nota parkeernormen Fiets en Scooter van 2018 ziet alleen op vergunningaanvragen maar reguleert niet het dagelijks gebruik en overlastvormen. Net als bij bevoorrading van winkels kunnen voor fietsbezorgers venstertijden ingesteld worden. Dat beleid kan volgende week vastgesteld worden door de gemeenteraad en direct in een verordening van toepassing verklaard worden. Dat dit nog niet is gebeurd komt omdat de bestuurscultuur bij de gemeente traag is en maatschappelijke ontwikkeling niet tijd opgevolgd kunnen worden met bijbehorend beleid en regelgeving.
Juridische actie tegen voorbereidingsbesluit
Tegen het voorbereidingsbesluit zelf kan geen bezwaar of beroep aangetekend worden. Wel tegen de wijziging van een bestemmingsplan of bijvoorbeeld een paraplu bestemmingsplan waarin de gemeente dit wil gaan regelen. Tegen handhavingsacties kan wel bezwaar en beroep aangetekend worden. Bijvoorbeeld tegen een onterecht sluitingsbevel of willekeurig bekeuren van fietsbezorgers. Ook tegen het voornemen om een dwangsom op te leggen wegens een vermeende overtreding kan bezwaar gemaakt worden. De snelste manier om bij de rechter te komen is door een omgevingsvergunning aan te vragen en tegen de afwijzing daarvan direct bezwaar te maken en een voorlopige voorziening te vorderen bij de bestuursrechter. Vestigingen die al in een vergevorderd stadium zijn voor bijvoorbeeld een omgevingsvergunning kunnen mogelijk wel gewoon van start gegaan. Een lopende procedure waarbij de gemeente tot nu toe gewoon meewerkt aan de voorgenomen vestiging kan niet opeens verijdeld worden met een verrassingsbesluit. Dat is al eens bepaald door de Raad van State bij de kaaswinkel op het Damrak die niet open mocht omdat de gemeente vond dat er teveel kaaswinkels waren.