Sinds de kredietcrisis worden ondernemers, die geld hebben geleend van banken, onverwacht geconfronteerd met verhogingen van vaste opslagen en/of risico-opslagen.
De vraag is of u, als ondernemer, gehouden bent de verhoging van opslagen op de met de bank overeengekomen kredieten klakkeloos te accepteren.
Een veel door ons gehoorde klacht is dat de ondernemer niet weet waar hij aan toe is en dat hij ondanks de lage EURIBOR-stand door de opslag toch een hoge rente betaalt.
Verhoging rente, kosten en provisie van een krediet
Of de opslag terecht is verhoogd, is niet eenvoudig te beantwoorden. Veel hangt af van de kredietovereenkomst en wat precies met de bank is overeengekomen.
De rechtspraak op dit gebied is dun gezaaid. Een belangrijke uitspraak op dit gebied is die van het Gerechtshof Den Bosch van 29 maart 2012. In deze uitspraak stelde het Gerechtshof een klager tegen de verhoging van de opslag in het gelijk. De bank beriep zich in deze procedure op artikel 21 van de algemene bankvoorwaarden, waarin is bepaald dat de bank de hoogte van de door haar in rekening gebrachte provisies, rente en kosten mag wijzigen, tenzij schriftelijk anders is overeengekomen.
In het specifieke geval van de uitspraak van het Gerechtshof Den Bosch was in de kredietofferte gebruik gemaakt van de term “vaste opslag”. Het Gerechtshof oordeelde dat de kredietnemer in dit geval ervan uit mocht gaan dat een “vaste opslag” ook echt vast betekent (en dus een opslag die niet tussentijds zou worden verhoogd).
Maak altijd bezwaar tegen verhoging opslag en rente op het krediet
Gouden regel is dat u bij een verhoging van de opslagen altijd schriftelijk bezwaar maakt. Zonder bezwaar wordt u in ieder geval geacht de opslagen te hebben geaccepteerd.
AFM
De Nederlands financieel toezichthouder (de Autoriteit Financiële Markten) heeft op 21 mei 2012 de banken opgeroepen terughoudend te zijn met de verhoging van de opslagen, te meer daar de door de banken gehanteerde verhogingen van de opslagen vaak tot een verdubbeling van de lasten leiden, waardoor de betreffende klant zijn rentelasten niet meer kan voldoen.
Verhoging maandlasten
De AFM heeft op 17 september 2012 herhaald dat financiële instellingen hun klanten duidelijke informatie moeten geven over hun financiële producten en diensten, zeker als het gaan om maatregelen die de maandlasten sterk beïnvloeden. Alhoewel deze aanwijzing van de AFM vooral gericht was op consumenten met een hypothecaire geldlening, geldt hetzelfde voor het MKB.
De opslag op de overeengekomen tarieven is namelijk verworden tot een wezenlijk onderdeel van de financiering, die ervoor zorgt dat de maandelijkse lasten in sommige gevallen wel kunnen verdubbelen.
EURIBOR en verhoging van de opslag
Een veel door ons gehoorde klacht is dat het er op lijkt dat banken de lage EURIBOR-rentestand willen compenseren door de opslag te verhogen. Banken geven verschillende redenen voor de verhoging van de opslag. De ene keer wordt aangegeven dat het kredietrisico van de ondernemer verhoogd zou zijn (er wordt ook wel gesproken over een ‘risico opslag’).
De andere keer wordt aangegeven dat het lenen van geld voor banken duurder zou zijn geworden en dat de marktomstandigheden een opslag zouden rechtvaardigen.
Verlaging van opslag?
Het heeft in het verleden bij de banken vaak geschort aan duidelijke informatieverstrekking omtrent rente en opslagen. In de “kleine lettertjes” staat vaak wel dat de opslag verhoogd kan worden, maar meestal staat er niet onder welke omstandigheden de opslag kan worden verhoogd en tot welk maximum. Ook staat er niet wanneer de opslag weer verlaagd kan worden.
Wft – verplichting van de bank om informatie te verschaffen
De Wet op het financieel toezicht schrijft voor dat een bank verplicht is alle informatie (vooraf) te verstrekken, zodat de klant een adequate beoordeling van het product kan maken.
U wilt eenvoudigweg weten waar u als geldlener aan toe bent.
Als geldlener heeft u vaak een afhankelijke positie tegenover uw bank, zeker in tijden van economische neergang. Uit de uitspraak van het Gerechtshof te Den Bosch volgt in ieder geval dat bij die discussie over de uitleg van de overeenkomst, de bank als professionele partij aan het kortste eind trok. De conclusie lijkt te zijn dat u als klant niet bedacht hoeft te zijn op een onverwachte verdubbeling van de lasten, daar waar ofwel een EURIBOR rente of vaste rente is overeengekomen.
Bezwaar tegen verhoging opslag
Maak altijd schriftelijk bezwaar tegen verhoging van rente en(of) opslagen. Het bezwaar maken tegen betaling van de opslag kan voor de bank geen reden zijn om de kredietovereenkomst te beëindiging. Indien zij dit wel doet, levert dat direct wanprestatie en een onrechtmatige daad jegens u op. Het komt echter voor dat banken de kredietovereenkomst op een andere grond opzeggen (hierover heb ik ook een blog geschreven).
Kredietrisico en kredietwaardigheid
Het is zeker in de huidige tijd van belang om de relatie met uw bank goed te houden. In het verlengde daarvan, betekent dit dat u de bank in ieder geval op de hoogte dient te houden van de (economische) ontwikkelingen binnen uw bedrijf. U moet in een vroegtijdig stadium de bank informeren over bijzonderheden die onder meer een uitwerking kunnen hebben op uw kredietwaardigheid en(of) de mogelijkheid om aan de huidige betalingsverplichting jegens de bank te voldoen.
Onderhandelen met de bank loont
De praktijk leert dat de banken veelal niet zitten te wachten op een procedure over de rechtmatigheid van de verhoging van de opslagen, waaronder risico-opslagen. Er valt met de banken veel te marchanderen. De weg van de onderhandeling levert op de korte termijn veelal een snel en goedkoop resultaat op.