28 mei 2019

Boek | De Strijd om Schaarse Vergunningen

Categorie: Vergunningen

Een schaarse vergunning kan essentieel zijn voor het bestaan van een bedrijf. Veel bedrijven konden alleen succesvol worden door de vergunning die zij kregen. In het boek De strijd om schaarse vergunningen komen de succesverhalen aan de orde, voorbeelden uit mijn advocatenpraktijk en rechtszaken over vergunningen. Met veel tips en nuttige informatie voor ondernemers en vergunninghouders.

Luister ook naar interview over het boek bij BNR. Het boek is te bestellen bij Kluwer.

Het neusje van de zalm: schaarse vergunningen

Sommige lucratieve vergunningen zijn slechts beperkt beschikbaar, ze zijn schaars. Dat is de problematiek van de schaarse vergunningen. Die beperking van het aantal vergunningen leidt tot strijd en competitie. Als advocaat merk ik dat ondernemers hier actief mee bezig zijn. Een bedrijf kan immers (zeer) afhankelijk zijn van een dergelijke schaarse vergunning; die moet dan ook veiliggesteld worden. Voor schaarse vergunningen moet de overheid een transparante procedure van verdeling organiseren. Maar dat gebeurt nog onvoldoende en dat leidt regelmatig tot procedures. Als je eenmaal een vergunning hebt dan moet je hem zien te houden ook. Concurrenten zitten niet stil en schakelen een advocaat in om te proberen een vergunningen van anderen onderuit te halen. In het boek De Strijd om Schaarse vergunningen lees je hoe concurrenten proberen elkaar de voet dwars te zetten, zoals supermarkten, gokbedrijven en organisatoren van evenementen, maar ik leg ook uit hoe je juridisch je sterk kan maken in vergunningprocedures.

Procedures voor verlening schaarse vergunning

Schaarse vergunningen moeten van beperkte duur zijn volgens de Dienstenwet. Voor schaarse vergunningen dient om de paar jaar een nieuwe vergunningronde of een periodieke toetsing plaats te vinden, althans dat is de bedoeling, maar bij veel overheidsinstanties is dat nog niet goed geregeld. De Dienstenwet, voortgekomen uit de Europese Dienstenrichtlijn en uitspraken van de bestuursrechter hebben de vergunningwereld flink opgeschud. Veel nieuwe regels hebben tot aanpassing van vergunningenstelsels en procedures geleid. Ondernemers kunnen daar ook hun voordeel mee doen. Het boek geeft een overzicht van de aspecten die bij vrijwel alle lucratieve en schaarse vergunningen van belang zijn. Van de aanvraag, de vergunningprocedure, de verdelingsmethodes, de Bibob-toetsing, tot het besluit en (bezwaar)procedures. Ook leg ik uit hoe je verweer kunt voeren bij handhaving, intrekking of weigering van een vergunning. Met praktische tips, succesverhalen, voorbeelden en rechtszaken over vergunningen geeft hit boek inspiratie om met succes een vergunning te verkrijgen en te behouden. Het boek is bedoeld voor ondernemers, juristen en vergunninginstanties.

Synopsis boek De Strijd om Schaarse Vergunningen

Het boek sluit aan op de actuele ontwikkelingen over schaarse vergunningen. Zoals regelgeving voor vergunningen en uitspraken van rechters over beleid en beperkt beschikbare vergunningen, zoals evenementenvergunningen, vergunningen voor kansspelen, strandpaviljoens, coffeeshops, ligplaatsen, standplaatsen, rondvaartboten, e.d. Eerder maakte ik al een blog met een Top 5 schaarse vergunningen. Bij schaarse vergunningen zijn er meer gegadigden, dan beschikbare vergunningen. De ontwikkelingen in de rechtspraak over deze ‘beperkte’ vergunningen zijn in een stroomversnelling geraakt. Schaarse vergunningen kunnen niet meer voor de vuist weg worden verstrekt, zoals bij gemeenten vaak wel het geval was; schaarse vergunningen dienen nu volgens een transparante verdeelprocedure vergund worden. Ik geef hieronder een kort overzicht van de indeling van het boek De Strijd om Schaarse vergunningen.

Het speelveld voor schaarse vergunningen (deel 1)

Voor een ondernemer kan een schaarse vergunning het verschil maken. Met die vergunning kan een bedrijf goed geld verdienen, zeker als de concurrentie beperkt is. De enige vergunning van de gemeente Rokersloot voor slechts één festival waar 80.000 bezoekers komen is een lot uit de loterij. En als je exclusief de Lotto mag organiseren in Nederland dan is dat natuurlijk een monopolie, want dan heb je geen concurrentie. En dat geldt ook voor de gemeente waar slechts 1 coffeeshop een vergunning krijgt om cannabis te verkopen.

Ik bespreek in het boek de branches waar het beperkte aantal beschikbare vergunningen bijdraagt aan zakelijk succes.

De vraag bij die successen is hoe de verdeling van die vergunningen is gegaan. En interessant is hoe bij een volgende vergunningronde de nieuwe vergunningen worden verdeeld. Op grond van de huidige regels moet iedereen kunnen meedingen naar een schaarse vergunning en procedure daarvoor moet transparant zijn. Loting om schaarse vergunningen is bijvoorbeeld een methode van verdeling.

Degenen die in het verleden een vergunning wisten te bemachtigen zijn voor de toekomst niet verzekerd dat ze die vergunning houden.

Schaarse vergunningen zijn namelijk niet van onbepaalde duur en worden niet automatisch verlengd.

Het succes met een vergunning in het verleden is dus geen garantie voor de toekomst.

Het strijdtoneel voor vergunningen (deel 2)

Die ene specifieke vergunning kan geld waard zijn voor een ondernemer. En de concurrenten weten dat ook. Als er maar een enkele vergunning beschikbaar is die lucratief is dan kan er een biedingstrijd ontstaan of een procedure. Hoe krijg je die vergunning? Daarbij wordt soms geen middel ongemoeid gelaten. Er wordt vaak veel energie in gestoken om een vergunning te bemachtigen of andere kandidaten voor een vergunning of concurrenten het leven zuur te maken. Dat gebeurt regelmatig in procedures bij de bestuursrechter. Bezwaar maken tegen de vergunning van een concurrent; een klacht indienen bij de toezichthouder; een kort geding aanspannen omdat er fouten zijn gemaakt in de vergunningprocedure of belangen zijn geschonden; schadevergoeding claimen wegens oneerlijke concurrentie. Ik geef daar veel voorbeelden van in het boek. Ook wordt regelmatig publiciteit gezocht in de vergunningstrijd om betrokkenen onder druk te zetten. Of om de vuile was van een andere kandidaat voor een vergunning buiten te hangen. Smullen ook voor de zakelijke pers. Ik bespreek een aantal hanengevechten, zoals de supermarktvetes, gevecht tussen de grote loterijen, de taxi-oorlog, de bouwmarktenstrijd, e.d.

Spelregels voor vergunningen (deel 3)

Vergunningen zijn onderwerp van veel beleid en regelgeving. En dat leidt ook tot veel rechtszaken over vergunningen. De algemene procedure voor aanvraag van vergunning is geregeld in de Algemene Wet Bestuursrecht. Vergunningen voor diensten zijn geregeld in de Dienstenwet en Dienstenrichtlijn. Voor schaarse vergunningen gelden regels uit het EU recht en nationale rechtspraak waarin het gelijkheidsbeginsel de basis legt voor eerlijke verdeling van vergunningen.

In dit deel van het boek De Strijd om Schaarse Vergunningen komen de algemene regels aan de orde die ook gelden voor schaarse vergunningen, vooral in hoofdstuk 3.1 – 3.4.

Belangrijke invloed op (de beschikbaarheid van) vergunningen door middel van beleid komt aan de orde in hoofdstuk 3.6 en 3.7, maar ook de geldigheidsduur en mogelijkheid van verlenging van een vergunning is van belang (hoofdstuk 3.5). Een schaarse vergunning mag slechts van beperkte duur zijn en de vergunning mag niet automatisch verlengd worden.

Verder wordt behandeld hoe kosten van vergunningen doorberekend kunnen worden door de overheid (hoofdstuk 3.8) en de overdracht en wijziging tenaamstelling van een vergunning (hoofdstuk 3.9).

Spelbrekers voor vergunning (deel 4)

De uitkomst van een vergunningprocedure kan zijn dat de vergunning niet wordt verstrekt of in een procedure onderuit gaat. Dat leidt regelmatig tot bezwaar- en beroepsprocedures.

Zo is er de Wet Bibob waarmee aanvragers gescreend worden op integriteit.

De Bibob-toets kan vertraging veroorzaken in de vergunningprocedure en bij een negatief Bibob-advies tot weigering van de vergunning leiden (hoofdstuk 4.1).

Concurrenten en andere bezwaarmakers kunnen in een bezwaar en beroepsprocedure de aanvrager van een vergunning het leven zuur maken, ook door middel van een verzoek tot handhaving (hoofdstuk 4.2).

Handhaving en toezicht door inspecties kunnen een bestaande vergunninghouder parten spelen (hoofdstuk 4.3). In hoofdstuk 4.4 van het boek is de integriteit van de vergunningverlenende instantie de leidraad. Denk aan situaties waar telkens dezelfde ondernemer een vergunning krijgt en een gelijkwaardige concurrent niet, maar ook van machtsmisbruik door de overheid geef ik voorbeelden. Wijziging van beleid en het aanscherpen van vergunningvoorschriften kunnen de reden zijn dat de spoeling wat dunner wordt voor de vergunninghouder (hoofdstuk 4.5).

Juridisch arsenaal in de strijd om een vergunning (deel 5)

Tegen een besluit over vergunningen staat bezwaar en beroep open. Als advocaat maak ik daar vaak gebruik van voor ondernemers. Ook een derde belanghebbende kan bezwaar of beroep aantekenen. Ook handhaving door de overheid kan de reden zijn een procedure te starten. Aangezien er veel geprocedeerd wordt over vergunningen gaat dit deel van het boek over het procederen over vergunningen; ook het vorderen van een voorlopige voorziening in een spoedeisende situatie bespreek ik.

In hoofdstuk 5.1 bespreek ik de bestuursrechtelijke procedure die gevoerd kan worden over een besluit of beschikking. De bezwaarprocedure, de beroepsprocedure en hoger beroep wordt besproken en ook de voorlopige voorziening. Ook de vordering tot schadevergoeding wegens een onrechtmatig besluit komt aan de orde. Grote impact heeft de weigering en intrekking van een vergunning. Over dergelijke besluiten wordt veel geprocedeerd. Daar gaat hoofdstuk 2 over. Bij de verdelingprocedure voor een vergunning kan er het nodige misgaan. Dat kan reden zijn dit aan de rechter voor te leggen. In hoofdstuk 5.3 wordt besproken wanneer dat zinvol kan zijn. Als de vergunninginstantie gaat handhaven dan kan de rechter dit toetsen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als een dwangsom, bestuurlijke boete of bestuursdwang wordt opgelegd. Ook kunnen bepaalde handhavingsacties zoals een bedrijfsinval, bedrijfssluiting of beslaglegging reden zijn voor een procedure (hoofdstuk 5.4).

Checklists schaarse vergunningen

In het boek is een aantal bijlagen opgenomen, waaronder een jurisprudentieregister, overzicht van schaarse vergunningen in Amsterdam, een casestudy over strandpaviljoens, en checklists. Bijvoorbeeld de checklist of sprake is van een schaarse vergunning en de checklist of beperking in tijdsduur van een vergunning is toegestaan. In de casestudy heb ik de verdeling van 15 schaarse locaties voor strandpaviljoens in Noordwijk onder de loep genomen. Net als vele andere strandlocaties in Nederland voldoet de procedure voor strandpaviljoens niet aan de geldende regelgeving voor schaarse vergunningen. Dat gaat ongetwijfeld tot rechtspraak leiden.

Alvast veel leesplezier gewenst in De Strijd om Schaarse Vergunningen.