17 november 2020

Schaars recht en dwingende reden

Categorie: Vergunningen

Bij schaarse vergunningen wordt onderscheid gemaakt tussen vergunningen die schaars zijn vanwege dwingende redenen van algemeen belang (artikel 4 Dienstenrichtlijn) en situaties waarin het aantal beschikbare vergunningen beperkt is door schaarste van de beschikbare natuurlijke hulpbronnen of de bruikbare technische mogelijkheden (artikel 12 Dienstenrichtlijn).

Dwingende redenen van algemeen belang kunnen onder andere zien op bescherming van de openbare orde, de volksgezondheid of bescherming van consumenten. Ter illustratie, een strikte regulering van coffeeshopbeleid door het handhaven van een maximumstelsel van twee coffeeshops per gemeente kan in sommige gevallen gerechtvaardigd zijn op de grond dat een teveel aan coffeeshops een gevaar kan vormen voor de openbare orde. Bij schaarste van beschikbare natuurlijke hulpbronnen kan gedacht worden aan een beperkt aantal beschikbare vergunningen voor de exploitatie van strandpaviljoens, aangezien in deze kustgebieden de ruimte in beginsel beperkt is.

Gelijke kansen bieden bij verdeling vergunningen

In de zaak Speelautomatenhal Vlaardingen heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: “de Afdeling”) bevestigd dat waar sprake is van schaarse vergunningen, op het bestuursorgaan de verantwoordelijkheid rust een gelijk speelveld met voldoende mededingingsruimte te creëren waar alle potentiële gegadigden de mogelijkheid krijgen hun belangstelling voor een vergunning kenbaar te maken (ECLI:NL:RVS:2016:2927). Blijkens de conclusie van de staatsraad advocaat-generaal volgt deze verplichting uit het formele gelijkheidsbeginsel, ook wel het beginsel van gelijke kansen genoemd (ECLI:NL:RVS:2016:1421).

Hieruit vloeit voort dat wanneer een gemeente besluit beleid te maken voor de verdeling van schaarse vergunningen, het van groot belang is een consultatieronde te organiseren waarbij de betrokkenen geïnformeerd worden over de te verwachten veranderingen en hun mogelijkheden.

Overgangsregeling bij invoering beleid schaarse vergunningen

Voor wat betreft de vorm van het nieuw in te voeren beleid kan gekozen worden voor nieuw beleid per activiteit, of voor het opstellen van beleidsregels voor een algemene verdelingsprocedure.

Indien dergelijk nieuw beleid wordt ingevoerd, is ingevolge de jurisprudentie van het College van Beroep voor het bedrijfsleven in het licht van het rechtszekerheidsbeginsel een overgangsregeling vereist (ECLI:NL:CBB:2012:1). Deze overgangsregeling heeft tot doel zittende vergunninghouders vroegtijdig te informeren over de op handen zijnde wijzigingen, zodat zij niet overrompeld worden met – bijvoorbeeld – het plotselinge besluit van de gemeente dat bij het verstrijken van de eerstvolgende termijn de verstrekte vergunning, in tegenstelling tot voorgaande jaren, niet automatisch verlengd zal worden. Automatische vergunningverlening is ingevolge de Dienstenrichtlijn immers niet toegestaan in het geval van schaarse rechten.

Volgens de Afdeling dient bovendien een passende mate van openbaarheid te worden verzekerd over de beschikbaarheid van de schaarse vergunning, de verdelingsprocedure, het aanvraagtijdvak en de toe te passen criteria. In dit verband is een vergelijkende toets toegestaan, mits de daarin opgenomen criteria voldoende richtinggevend zijn (ECLI:NL:RVS:2019:3918).

Advies over schaarse vergunningen

Om het risico op rechtszaken te verkleinen kan het verstandig zijn advies in te winnen over de vereisten waar beleid ter verdeling van schaarse rechten aan moet voldoen. Heeft u naar aanleiding van het bovenstaande vragen over het efficiënt regelen van schaarse vergunningen of behoefte aan advies? Neem dan contact op met een van de bestuursrechtadvocaten van Blenheim.