Vergunning en Bibobonderzoek
De Wet Bibob (Bevordering integriteitsbeoordeling door het openbaar bestuur) geeft gemeenten sinds juni 2003 mogelijk onderzoek te doen naar de integriteit van de aanvrager van een vergunning, subsidie, of van inschrijvers op een aanbesteding. De toepassing van de wet Bibob bij vergunningen is niet verplicht. Om willekeur te voorkomen en ondernemers zoveel mogelijk rechtszekerheid te bieden is door gemeente doorgaans beleid gepubliceerd hoe de Wet Bibob wordt gehanteerd. Helaas stelt onze Bibob-advocaat vast dat de Bibob-procedure soms niet volgens de regels gaat.
Bibobonderzoek na aanvraag vergunning
Naast eigen onderzoek kan een gemeente ook een beroep doen op het Landelijk Bureau Bibob (LBB). Deze stelt uitgebreid Bibob onderzoek is en komt met het Bibob-advies. Op grond van dit advies kunnen overheden weigeren met de aanvrager van een vergunning in zee te gaan. Ook kan vanwege de uitslag van een Bibob-onderzoek een vergunning ingetrokken worden. Het Openbaar Ministerie (OM) is een aangever van informatie bij toepassing van de Wet Bibob. Door verschillende onderdelen van het OM wordt desgevraagd informatie verstrekt ten behoeve van Bibob-adviezen. Daarbij beschikt het OM over waardevolle informatie over (rechts)personen die relevant kan zijn voor door bestuursorganen te nemen beslissingen. Hiervoor bestaat de mogelijkheid voor het OM om een tip te verstrekken. Tot de informatie die het OM kan verstrekken aan de gemeente of Bureau Bibob behoren bijvoorbeeld stukken uit een strafrechtelijk onderzoek.
Onderzoek Wet Bibob bij vergunningprocedure
Een Bibob procedure begint met het verzoek van de gemeente (of ander bestuursorgaan) een “Bibob-formulier” in te vullen, nadat de vergunningprocedure is gestart. Het betreft doorgaans uitgebreide lijsten waarin om informatie wordt gevraagd. Deze informatie wordt gebruikt om de integriteit van de aanvrager te controleren. De informatie welke wordt gevraagd, heeft voornamelijk betrekking op de betrokkenheid van de personen bij de onderneming, de financiering van de onderneming, de zeggenschap en dergelijke. Het is van belang de gevraagde informatie in het kader van de Bibob procedure zo volledig mogelijk te verstrekken. Onvolledige informatieverstrekking kan ook tot een negatief Bibob advies leiden. Het Bibob-onderzoek kan ook tot aanhouding van de behandeling van de vergunningaanvraag leiden. Lees ook: 7 tips over Bibob-onderzoek
Eigen onderzoek gemeente Bibob-criteria
Het eigen onderzoek bestaat uit de normale aanvraagformulieren en het opvragen van documentatie. De vraagstelling kan ver gaan en is soms gedetailleerd. Onze Bibob advocaat kan daarbij assisteren. Daarbij zal doorgaans het BIBOB vragenformulier worden toegevoegd. Er kunnen na het eigen onderzoek nog vragen bestaan over:
- de bedrijfsstructuur
- de financiering
- omstandigheden in de persoon van de aanvrager.
- Dan zal door het bevoegd gezag een advies gevraagd worden bij het landelijk Bureau BIBOB, onderdeel van het Ministerie van Justitie. Dit Bureau heeft onder andere de taak bestuursorganen te adviseren en te begeleiden bij het toepassen van de Wet Bibob. Bureau BIBOB dient alle relevante gegevens in haar advies in aanmerking te nemen. Cherry picking is niet de bedoeling. Het is namelijk op deze gegevens dat de gemeente haar besluit dient te nemen.
Oneigenlijk gebruik Wet Bibob bij vergunningprocedure
Indien een aanvraag voor horecavergunning door de gemeente niet wordt geweigerd op basis van slecht levensgedrag of zedelijkheidseisen, dan kan de gemeente het dossier toch naar de van de politie sturen. Dat kan leiden tot overleg met de officier van justitie en wordt bepaald of deze al dan niet op grond van artikel 26 van de Wet Bibob een OM-tip geeft. Dit betreft de tipfunctie van het Openbaar Ministerie. Telkens zal door de advocaat getoetst kunnen worden sprake is van een “één-tweetje” tussen de burgemeester en de officier van justitie en het gebruik maken van deze tip bevoegdheid in artikel 26 van de Wet Bibob in de gegeven omstandigheden in strijd is beginselen van behoorlijk bestuur, zoals: het verbod van vooringenomenheid, het verbod van “tournement de pouvoir”, het zorgvuldigheids- en het motiveringsbeginsel (art. 2:4, 3:3, 3:2 en 3:46 Awb).
Zorgvuldig toepassen Wet Bibob
Volgens vaste rechtspraak van de Raad van State (bijvoorbeeld de uitspraken van 18 juli 2007, ECLI:NL:RVS:2007:BA9799 en 20 juli 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BR2279), mag de burgemeester die de aanvraag van de vergunning behandelt in beginsel van het advies van het Landelijk Bureau Bibob (LBB) volgen, gelet op de expertise van het bureau LBB. De burgemeester moet zich er wel terdege er van vergewissen dat het Bibob-advies en het onderzoek op zorgvuldige wijze tot stand zijn gekomen en de feiten de conclusies kunnen dragen. Dat is bijvoorbeeld niet het geval als de feiten voor de conclusie te weinig (directe) aanwijzingen bieden of in verschillende richtingen wijzen, onderling tegenstrijdig zijn of niet stroken met wat overigens bekend is. Er is regelmatig geprocedeerd over de wijze waarop een Bibob onderzoek op oneigenlijke wijze wordt gebruikt.
Bibob-relaties bij beoordeling vergunningaanvraag
Niet alleen de aanvrager zelf maar ook partners en financiers worden onderzocht, dat wordt het zakelijk samenwerkingsverband genoemd. Ook de aandeelhouders van een B.V. en vennoten van een v.o.f., verhuurders alsmede private financiers worden onderzocht. Gekeken wordt bijvoorbeeld of fondsen niet zijn verkregen met strafbare feiten. Het begrip zakelijk samenwerkingsverband komt alleen voor in het kader van de Wet Bibob en is geïntroduceerd om op te kunnen treden tegen stromanconstructies en katvangers. Het begrip ziet op meer dan alleen deze constructies. Uit de jurisprudentie volgt dat er voor het aannemen van een zakelijk samenwerkingsverband sprake moet zijn van:
- een zakelijke relatie;
- die gericht is op samenwerking; en
- een zeker duurzaam en structureel karakter heeft.
- Een zakelijk samenwerkingsverband zal doorgaans uit meerdere relaties bestaan. Zo kan het bestaan van een zakelijk samenwerkingsverband aangenomen worden als er sprake is van een huurrelatie, het gezamenlijk exploiteren van gokautomaten, financiële banden of gezamenlijke deelneming in ondernemingen. Ook kan het bestaan van een familie- of huwelijksband in de beoordeling meegewogen worden.
Meewerken aan Bibob-onderzoek na aanvraag vergunning
Degene die een vergunning wil aanvragen of als een vergunning verlengd moet worden zal mee moeten werken aan het Bibob-onderzoek. Het onjuist of onvolledig invullen van invullen zal tot een negatief Bibob advies leiden. Bewust onjuist invullen van gegevens kan leiden tot aangifte van valsheid in geschrifte. Het niet naleven van de medewerkingsplicht is alleen strafbaar, indien dat opzettelijk geschiedt. De (algemene) medewerkingsplicht is geregeld in artikel 5:20 AWB; in lid 1 is bepaald: een ieder is verplicht aan een toezichthouder binnen de door hem gestelde redelijke termijn alle medewerking te verlenen die deze redelijkerwijs kan vorderen bij de uitoefening van zijn bevoegdheden. De bevoegdheid van art. 5:20 Awb kan in beginsel ook worden uitgeoefend tegen derden, dat wil zeggen personen of bedrijven die niet zelf van overtreding worden verdacht. Overigens kan de gemeente ook los van een Bibob-onderzoek nog inlichtingen verlangen. Met de inlichtingenvordering van art. 5.16 Awb kunnen ook kopieën van stukken en bescheiden worden gevorderd en niet slechts inlichtingen in mondelinge of schriftelijke vorm. Degene aan wie inlichtingen worden verzocht kan niet volstaan met een aanbod tot inzage van gegevens. Over de uitbreiding van bevoegdheden onder de Wet Bibob lees je hier meer.
De Bibob-procedure leidt in de praktijk nogal eens tot ergernis bij ondernemers en dat is begrijpelijk. Bel vrijblijvend met Blenheim als je een vraag hebt over bijvoorbeeld vergunningen en Bibobonderzoek.
