De gedoogbeschikking aan een coffeeshop; wel of geen schaars recht? De Afdeling beslist (niet).

Op 13 september 2023 is door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een lang verwachte uitspraak gedaan. De uitspraak heeft betrekking tot de exploitatievergunning en gedoogverklaring die nodig zijn voor de exploitatie van een coffeeshop en de vraag of dat schaarse rechten betreffen die uitsluitend voor bepaalde tijd (en dus niet voor onbepaalde tijd) mogen worden uitgegeven. In 2021 heeft de rechtbank Limburg besloten dat de burgemeester de duur van exploitatievergunningen niet mocht beperken. Dit blijkt nu echter onterecht te zijn, omdat exploitatievergunningen geen toestemming kunnen verlenen voor de verkoop van softdrugs en dus het exploiteren van een coffeeshop. De vergunningen die wel kunnen worden verleend, zijn bedoeld voor alcoholvrije horeca, en volgens de rechtbank zijn deze vergunningen juist niet schaars.

Waar ging het in deze zaak over?

In 2019 heeft de burgemeester van Roermond twee exploitatievergunningen voor de duur van vijf jaar verleend aan een coffeeshophouder. Deze vijfjarige vergunningen zijn tijdelijk omdat de burgemeester in verband met overlast die gepaard zou gaan met het bestaan van coffeeshops, maar twee coffeeshops toestaat. Omdat de burgemeester dus maar twee coffeeshops toelaat, is die vergunning aldus de burgemeester schaars, en moet de duur daarvan dus beperkt zijn. Zodoende kunnen andere coffeeshophouders na die vijf jaar ook mee dingen naar een vergunning, wat een vereiste is als er sprake is van schaarse rechten. De coffeeshops mét de exploitatievergunning waren het daarmee oneens en gingen daarmee naar de rechtbank.

In eerste aanleg

De rechtbank heeft in eerste aanleg geoordeeld dat de burgemeester het besluit om de duur van de vergunning te beperken ten onrechte had genomen. De rechtbank stelde dat met een exploitatievergunning de verkoop van softdrugs niet kan worden vergund, deze verkoop is namelijk wettelijk verboden. Een exploitatievergunning is er volgens de rechtbank alleen om legale horeca te vergunnen en voor horecaondernemingen bestaat er geen maximumaantal in de gemeente, waardoor deze niet schaars zijn. Om die reden kon schaarste niet aan de beperking van de termijn ten grondslag worden gelegd. De burgemeester was het hier niet mee eens en ging hiertegen in hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak. De burgemeester stelt namelijk dat bij de exploitatievergunningen voor coffeeshops in beide gevallen de gedoogverklaring aan de exploitatievergunning verbonden en er maar ruimte is voor twee coffeeshops in Roermond, waardoor de exploitatievergunning een schaarse vergunning is die niet voor onbepaalde tijd, maar alleen tijdelijk mag worden verleend. Er is op dit moment veel te doen om schaarse rechten en hoe daarmee om te gaan, wat de meest voorkomende schaarse rechten en vergunningen zijn lees je hier.

Afdeling bestuursrechtspraak in hoger beroep

De Afdeling bestuursrechtspraak heeft geoordeeld dat de burgemeester ingevolge de wet de duur van een exploitatievergunning alleen mag beperken wanneer er volgens hem een “dwingende reden van algemeen belang” is en hij dat deugdelijk motiveert. Hier is dat volgens de Afdeling het geval.

De burgemeester heeft gemotiveerd dat de duur van de vergunningen is beperkt, met het doel om de openbare orde en het woon- en leefklimaat te beschermen. Die motivering is volgens de Afdeling voldoende om de exploitatievergunning in duur te beperkingen. Bovendien oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak dat de beperking van de duur evenredig is en geschikt om het doel te bereiken.

Conclusie: de burgemeester mag de duur van de vergunning beperken

Met de uitspraak komt de Afdeling tot de conclusie dat de burgemeester de duur van vergunningen mag beperken als hij dat gemotiveerd doet in het kader van het algemeen belang, zoals bijvoorbeeld de bescherming van het woon- en leefklimaat, de openbare orde en de goede zede. Dat is naar mening van de auteur van deze blog niet een baanbrekende conclusie. Die bevoegdheden had de burgemeester immers al.

Opvallend is dat de Afdeling zich niet uitlaat over de vraag of gedoogverklaringen voor de exploitatie van coffeeshops een recht inhouden en daarmee een schaars recht inhouden. Ik breng in herinnering dat de rechtbank concludeerde dat het toestaan van de verkoop van softdrugs niet een recht inhoudt, omdat de verkoop gedoogd wordt en daarmee illegaal blijft, zodat dat ook geen schaars recht kan zijn.

Nu de Afdeling bevestigt noch ontkent dat een gedoogbeschikking een recht is dat door schaarste via een verdeelbeleid met verdeelsysteem met gelijke kansen moet worden verdeeld, meent de auteur van deze blog dat de burgemeesters beleidsvrijheid houden om in hun gemeente al dan niet met een verdeelbeleid met een verdeelsysteem met gelijke kansen te werken. De Afdeling bevestigt een verplichting daartoe in ieder geval niet. Voer om over verder te discussiëren dus.

Eveneens op 13 september 2023 deed de Afdeling een baanbrekende uitspraak over de mogelijkheden van bezwaar en beroep tegen gedoogbeschikkingen aan coffeeshops. De conclusie is dat daartegen, ondanks eerdere contraire rechtspraak, bezwaar en beroep voor zowel de begunstigde als derden opstaat. Lees hier de blog van Blenheim over deze uitspraak.

Blenheim helpt u bij geschillen met de gemeente

Blenheim kan u helpen als u in een geschil zit met de gemeente. Wij hebben een groot team met specialisten op het gebied van het bestuursrecht die u op alle facetten hiervan kan adviseren. Neem dan ook vrijblijvend contact op met een van onze advocaten.