Het ontbinden van een vennootschap en de rol van de vereffenaar

Het beëindigen van een vennootschap kan op meerdere manieren. Indien turboliquidatie niet tot de opties behoort, ligt het voor de hand de vennootschap te ontbinden en vereffenen (liquidatie). Doorgaans dient de Algemene vergadering van Aandeelhouders (ook AvA) hiertoe een besluit – het ontbindingsbesluit – te nemen. Ten behoeve van de liquidatie wordt een of meer vereffenaar(s) benoemd. In dit artikel gaat advocaat ondernemingsrecht  Dirk de Waard in op het ontbindingsbesluit, de rol van de vereffenaar en relevante recente uitspraken.

Ontbinding en vereffening van rechtspersonen is geregeld in de artikelen 2:19-2:24 BW. De vennootschap wordt in de regel ontbonden door een ontbindingsbesluit van de AvA. De statuten kunnen echter bepalen dat het recht om tot ontbinding te besluiten aan een ander orgaan dan de AvA wordt toegekend. Meestal schrijven de statuten een bijzondere meerderheid van stemmen en een bepaald quorum voor. De vennootschap blijft voortbestaan totdat de liquidatie is afgerond. Het vermogen van de vennootschap moet daartoe worden vereffend door een of meerdere vereffenaar(s).

Indien de statuten geen andere vereffenaars aanwijzen, word(t)(en) de bestuurder(s) vereffenaar(s) van het vermogen van een ontbonden rechtspersoon. Voor zover de statuten niet anders bepalen, zijn de bepalingen omtrent de benoeming, de schorsing, het ontslag en het toezicht op bestuurders van toepassing op dergelijke vereffenaars. Ontbreken vereffenaars, dan benoemt de rechter een of meer vereffenaars op verzoek van een belanghebbende of het openbaar ministerie. Het vermogen van een door de rechter ontbonden rechtspersoon wordt vereffend door een of meer door hem te benoemen vereffenaars. Ontslaat de rechter een vereffenaar, dan kan hij volgens art. 2:23 lid 2 BW een of meer andere benoemen.

De vereffenaar heeft de taak om het vermogen van de vennootschap op een goede wijze te vereffenen. De vereffenaar dient hiertoe alle vermogensbestanddelen van de rechtspersoon uit te winnen (lees: verkopen). Uit de daaruit voortkomende opbrengst dienen allereerst de schuldeisers te worden voldaan. Het overschot dient de vereffenaar te verdelen onder de aandeelhouders. De vereffenaar stelt rekening en verantwoording van de vereffening op, waaruit de omvang en samenstelling van het overschot blijken.

Het is belangrijk dat de vereffenaar zijn taken naar behoren en zorgvuldig uitvoert. Wanneer hij hierin tekortschiet kan het onzorgvuldige handelen onrechtmatig zijn jegens de schuldeiser(s). Een voorbeeld is het doen van selectieve betalingen, waarna er sprake is van betalingsonmacht bij de vennootschap. De vereffenaar kan dan worden ontslagen en eventueel aansprakelijk worden gesteld door de schuldeisers voor de geleden schade. Hiertoe dient de vereffenaar een voldoende ernstig verwijt te kunnen worden gemaakt van zijn onbehoorlijke taakuitoefening. Dit is gelijk aan de maatstaf voor bestuurdersaansprakelijkheid. De drempel voor aansprakelijkheid is derhalve hoog.

In een recente uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant had een vereffenaar (en voormalig bestuurder) van een BV bij de vereffening van de besloten vennootschap ten onrechte één crediteur niet meegenomen. Derhalve was er een te hoge slotuitkering gedaan aan de enig aandeelhouder. Zowel de vereffenaar als de aandeelhouder waren echter op de hoogte van deze vordering. De vereffenaar verzocht de rechtbank vervolgens om de vereffening van de vennootschap te heropenen.

De rechtbank wees het verzoek tot heropening van de liquidatie af, door te overwegen dat een vennootschap – hoewel deze is ontbonden en uitgeschreven uit het handelsregister – blijft bestaan, “voor zover dit tot vereffening van zijn vermogen nodig is”. In het onderhavige geval stond de vordering van de debiteur vast. Daarnaast bleek dat in ieder geval een deel van de vordering zou worden toegewezen. Daaruit volgt dat de vennootschap in liquidatie niet was opgehouden te bestaan en dat de vereffenaar nog altijd in functie was. Heropening van de vereffening bleek aldus overbodig.

Een juiste ontbinding van uw vennootschap vereist dat er veel aandacht wordt besteed aan het vereffeningsproces. Heeft u vragen over de ontbinding van een vennootschap of behoefte aan een vrijblijvend advies, neem dan contact op met Blenheim. Wij helpen u graag.