Nieuwe regels voor bestuurlijke boete in de Omgevingswet

Overtredingen van regels uit de Omgevingswet kunnen bestraft worden met een bestuurlijke boete. Dat kon onder de voorafgaande regelgeving ook al. Andere sancties tegen overtredingen zijn last onder dwangsom of last onder bestuursdwang (bijvoorbeeld sluiting of afbreken illegale bebouwing). De beginselplicht tot handhaving is ook opgenomen in de Omgevingswet. In beginsel moet er dus gehandhaafd worden met een sanctie, maar er kan dus van afgeweken worden.

Bestuurlijke boete regeling in de Omgevingswet

Afdeling 18.1.4 van de Omgevingswet geeft in 7 artikelen nadere regels voor handhaving met bestuurlijke boete. De basisregels voor bestuurlijke boetes zijn echter in de Wet Algemene Bestuursrecht opgenomen. Daar kun je meer over lezen in deze bijdrage van Blenheim. Daarin kun je ook lezen wat je kan den tegen een (voornemen tot) een bestuurlijke boete met een zienswijze,  bezwaar en beroep. Op diverse plaatsen wordt bepaald dat in lagere regelgeving nader regels opgenomen kunnen worden. Dus aan de Omgevingswet hangen nog andere sets met regels zoals het Omgevingsbesluit (pdf, 1 MB) en het Besluit kwaliteit leefomgeving (pdf, 4.4 MB) 

De bevoegde instantie voor opleggen van een bestuurlijke boete

In hoofdstuk 18 van de Omgevingswet zijn artikelen opgenomen waarin is bepaalde overheidsinstellingen een bestuurlijke boete kan opleggen. Doorgaans zal het orgaan dat over de vergunning mag beslissen bevoegd zijn, dus meestal is dat het College van Burgemeester en Wethouders zijn. Voor de waterschapsverordening is dat het dagelijks bestuur van het waterschap, en voor de omgevingsverordening het college van gedeputeerde staten.

Dat mag dan bij overtreding van de hieronder genoemde regelgeving.

• Nieuw: milieuregels Seveso-richtlijn (artikel 18.11 Omgevingswet),
• Regels over bouwen, slopen gebruik en in stand houden van bouwwerken (artikel 18.12 Omgevingswet)
• Nieuw: erfgoedregels (artikel 18.13 Omgevingswet)
• Beperkingengebied luchthaven (artikel 18.14 Omgevingswet)
• Beperkingengebied spoor (artikel 18.15 Omgevingswet)
• Regels over handel in dieren, planten, hout of producten daarvan (artikel 18.15a Omgevingswet).

Algemene informatie over handhaving onder de Omgevingswet kun je hier lezen.

Bestuurlijke boete of strafbeschikking van het OM?

De Omgevingswet biedt het bestuursorgaan de mogelijkheid om zelf af te wegen om een boete wordt opgelegd of dat afstemming met het Openbaar Ministerie moet plaatsvinden. Onder de Wabo moest op voorhand worden afgestemd met het OM, indien ook de strafrechtelijke weg open stond bij een overtreding. De Omgevingswet bepaalt dat een gedraging alleen aan het OM hoeft worden voorgelegd, indien de ernst van de overtreding of de omstandigheden waaronder deze is begaan daartoe aanleiding geven. De bestuurlijke strafbeschikking, ofwel BSB, ) wordt gebruikt bij de handhaving van minder ernstige overtredingen. De BSB is geregeld in het Wetboek van Strafvordering. Voorschriften uit de Wet Economische delicten (WED) betreffende overtreding van wetten die opgaan in de Omgevingswet, bijvoorbeeld milieuovertredingen, zijn nu in de Omgevingswet opgenomen. Overtreders kunnen vervolgd worden door het Openbaar Ministerie en krijgen een sanctie wordt dan opgelegd door de strafrechter. Een dergelijke procedure komt niet uit de lucht vallen; neem daarom tijdig contact op met een van onze gespecialiseerde advocaten om de situatie te bespreken.

De hoogte van de Omgevingswetboete

Over de hoogte van de bestuurlijke boeten zijn regels opgenomen in artikel 18.12 Omgevingswet.

18.12.2 De bestuurlijke boete bedraagt ten hoogste het bedrag dat is vastgesteld voor de tweede categorie, bedoeld in artikel 23, vierde lid, van het Wetboek van Strafrecht. Dat is EUR 5.150 per 1-1 2024. Zie hier alle boetecategorieën.

18.12. 3. Als de overtreding een bedreiging van de leefbaarheid of een gevaar voor de gezondheid of veiligheid veroorzaakt, kan het bevoegd gezag de boete verhogen tot ten hoogste het bedrag dat is vastgesteld voor de vierde categorie, bedoeld in artikel 23, vierde lid, van het Wetboek van Strafrecht.

18.12.4. Bij algemene maatregel van bestuur kunnen nadere regels worden gesteld over de hoogte van de bestuurlijke boete die wegens een overtreding kan worden opgelegd.

Verweer voeren tegen een bestuurlijke boete

Een bestuurlijke boete kan zeer verstrekkende financiële gevolgen hebben. Alvorens een besluit het opleggen van de bestuurlijke boete, dwangsom of bestuursdwang kenbaar gemaakt te worden aan de overtreder. Dan heb je het recht  een zienswijze tegen het voorgenomen besluit in te dienen. De aangeschreven persoon of het aangeschreven bedrijf kan bezwaar maken tegen het besluit en voorlopige voorziening verzoeken bij de bestuursrechter. Een bestuurlijke boete kan niet opgelegd worden, indien de overtreding niet kan worden verweten aan de overtreder. Er mag derhalve geen sprake zijn van straf zonder schuld. De overtreder die een bestuurlijke boete opgelegd krijgt, kan met een advocaat bestuursrecht verweer voeren, om aan de bestuurlijke boete te ontkomen of de boete te verlagen en bijvoorbeeld een beroep doen op afwezigheid van alle schuld. Indien een zienswijze desalniettemin tot een boetebesluit leidt dan kan er bezwaar aangetekend worden en volgt en een bezwaarprocedure.

Er geldt overgangsrecht voor lopende handhavingsprocedures

Het overgangsrecht geldt voor lopende handhavingsprocedures. Dat zijn procedures de bestuurlijke sanctiebesluiten zoals last onder dwangsom, last onder bestuursdwang, bestuurlijke boete en besluit intrekken vergunning. Als de bevoegd instantie een van deze sancties heeft opgelegd vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet, dan blijft het oude recht van toepassing tot het  besluit onherroepelijk is geworden (bijvoorbeeld indien er tot hoogste instantie si uitgeprocedeerd), of het besluit is ingetrokken dan wel is komen te vervallen.

Het team bestuursrecht van Blenheim adviseert en procedeert over handhaving en sancties van de overheid. Neem vrijblijvend contact op als je daarmee wordt geconfronteerd.